XI V

odattin de bloeiperiode van het gothische schrift nooit in boeken, wordt étangetroifen, behalve in korte marginalia ofaanwljzingen voor miniator of binder. Het is deze schriftsoort, die zich in de kanselarfien tot het oorkondeschrift heeft ontwivkkeld doordat men het gestileerd heeft tot een calligraphische letter, die dus duidelyk te onder- scheiden is van de boekletter. Die loeide stljlen, boekstjjl en’ oor- kondenstfil (briefstljd) hebben langen tfid naast elkaar bestaan zonder elkaar te_ beinvloeden. - — In de tweede. helft derv 146 eéuw echter treft men in Frankrjjk en Duitschland en vooral in schriftuur in de‘ landstaal, herhaaldelljk . cursief schrift aan. Een Weinig later dringt dit gebruik ook in de : Nederlanden door en Wellicht vooral in de milieux die‘ aanraking hebben met de wereldlljke copiistenkring. Vandaar dat W1} in dien \ eersten tfid «voornameltjk kronieken en liederenverzamelingen (het , I-Iaagsche 1iederenhs.!) in die cursiva geschreven vinden. In het begin der 158 eeuw, dringt dit gebruik ook in de scriptoria,-eder kloosters door en in den eerste decennién van die eeuw gaat men dit schrift weer stileeren en zooekrfigen wfi naast de textualis de oursiva, die wfi in gestileerden vorm cursive formata noemen‘ . kunnen nu dank zij een groot aantal ‘gedateerde hss. uit dien tljd /duidelljk een proces vane Wederzijdsche beinvloeding van die gestileerde cursiva en de boekletter Volgen, dab tenslotte twee ‘nieuwe sohriftsoorten heeft opgeleverd, die weliswaarlniet scherp te onderscheiden zfin, maar die in hun uiterste gedaanten toch zoo\7/er uiteeu liggen, dat zjj een versehillende nomenolatuur Wettigen. De boekcursiva in haarleenvoudigen vorm wordt door beinvloeding van het boekschrift strakker en de letters verliezen de lussen. Het is dit kleine, vlugge schrift, waarbfi niet deeletters maar veeleer het woord alsl eenheid gezien is, dat” Wfi littem brevitura hebben genoemd: De grootere, ,langzaa.m gfeschreven eursiva formata ver- dwfint langzamerhand, gaat eigenlfik op in een ‘letter die veeleer -een, boekletter is Waarin cllrsieve elementen zfin opgenomen. Naar alle waarschfinlfikheid heeft deze letter — die te herkennen is} aan de gesloten a en de lange_ F en f met stok onder den regel, _Waarby' ziclx soms ook andere cursieve vormen aansluiten, afgezienv Littera textuajjs fopmata '. 1. van het he/ele type dat duidelijk slanker is —\ littera bastarda ge- heeten en Wij nemen deze benaming over omdat de naadm van t dezen mengvorm, die geheeleen al boekletter is, uitstekend gekozen is,

113. Ltk. 177, recto (fragm 49 k°10m)

1) Vermoedelijk heeft men dit cursieve boekschrift in den tijd zelf brevi- tura genoemd, daarmede de .af'komst uit het oork0nden(brief—)schrift aan-

‘‘ duidende. Wij passen deze benaming praegnant toe op het schrift dat zich X door verdere -stileering hieruit later ontwikkelde.

I‘