Deze film is beschikbaar gesteld door het KITLV,
uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch
delen worden gereproduceerd zonder toestemming
van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor
een vergoeding te berekenen voor reproductie.
Indien op het originele materiaal auteursrecht rust,
dient men voor reproductiedoeleinden eveneens
toestemming te vragen aan de houders van dit
auteursrecht.
Toestemming voor reproductie dient men
schriftelijk aan te vragen.

This flint is supplied by the KITL V only on condition
that neither it nor part oJ it is /tlrther reproduced
without first obtaining the pennission oJ the KlTL V
which reserves the right to 111ake a charge Jor .'tuc"
reprodllction. IJ the Inaterial fibned is itself ill
copyright, the pennissioll oJ the oJVners oJ that
copyright will also be requiredJOl' sllch reproduction.
Application JOl' pennission 10 reprodllce should be
Inade in writing, giving details of the proposed
reproduction.

S GNATUUR
M C OVORM:
SHELF NUMBER
MICROFORM:
MMETA 1172

2279

SUIKERFREULE

N

I

I
t~

~

~

~
~
~

~
~

~

~

l

DOOR

HENRI VAN WERMESKERKEN

DS_

C \

1 1 1 1 1 1 1 1 1~'~!rj[fIJlilil]

I
llilll!fl·1111 11111
11111

0021 6547

SUIKERFREULE
~
--

: : Een vroolijk spel : :
uit het Indische Leven
_ in drie bedrijven DOOR

-- --

HENRI VAN WER \ESKERKEN
(Auteur van TROPEN ADEL.)

~--

'. V. BOEKH. VIS ER & Co.
BATAVIA

1 9 1 7.

SUIKERFREULE.
Een vroolijk spel uit het Indische Leven,
in drie bedrijven
DOOR

H ENRI VAN W RM SK RKEN.

PERSO
VA

EN.

DER KOOY, tweede machinist op de

fabriek Toeloeng Baroe.
TRUDE. zijn doelder . . . . . . . .
BETJE. zijn l'rouw. . . . . . . . .
SCHUIT, zijn I'riend e/l oudste employé.
ITTEL, fabricagechef . . . .
VA WIELl. DT. administrateur.
OESI , een Iwisjongcn.

uiker49 jaar.
19 "
50 "

48 "
30

"

45

"

Speelt in den tegenwoordigen tijd, in de voorgalerij van de woning van den heer Van der Kooy,
te Toeloeng Saroe.

EERSTE

BE DRIJF.

De voorgalerij van de woninO' van dc familie Van
der Kooy, uitzicht gevende op het erf, met in
de verte een gedeeltc van de suikerfabriek, schoorteen, en een klappertuin. Twee rirtcn zitjes, links
en rechts met gcmakkelijke toelcn. Recht een
deur, die naar ecn privé kantoor voert, cn meer
naar voren een vaas met palm. Link -voor een
poort, die naar de zijgalcrij vocrt daarachter een deur
p den achtcrgrond een balunaar de slaapkamer.
str:lde tus ' ellen twee wittc pilaren, die het plafond
steunen.
itgangen naar het erf: link::; en rechts.
Achter de balustrade, waarlanas drie palmen in ton nen,
i het erf. Aan de witte muren ecniO'e blauwe borden
en rekje met planten.

EERSTE TOO

EEL.

Vall der Koo}', Nittel.
V. D. Koor. (loopt in een ietwat smoezel(([ loetoeppak, Il'tlormee /zij den middaf[ in de fabriek geweest
is, het boord opell, heen en weer. Hij is het type
1'011 defl Europeaan, die 25 jaar I'an zijn leven in
Ifldië doorbracht, lichtelijk opl'liegeml, cn rond).
Ik heb me wat op mijn dak gehaald. Ik b n
inge pannen. Moet je dààr nou me vrouw voor uit
Holland krijgen?

-6-

-7-

'ITTEL. (in pijoma's, kloek, energiek type, die na
in Holland theoretisch te zijn onder/('gd, zijn 1I'('g in
fndie zeker vinden ::01). Kalm nou maar, Van d r
Kooy, kalll1 nou: Dat hebben alle vrouwen als ze
pa in den Oost komcn.
choonmaak-Illaniën, 51ijt
wel. Willen nog aljes or zijn Holland ch doen en
Holland ch zie n.
lijt \ cl: In den 00 t lijt alles,

\' . D. Koov (dil' [!een lIotitie Vl/U hem nalll, IJ/aal
aan de d('urel1 I'oe/de) Nee . . . nee, 't is heelemaal
geen gek ge\ al . . . . 't is schoonmaak, echt petiterige krenterige llollandsche schounmaak, anders
niks, andt'rs niks . . . . .

V. D. Kooy,
lijten ?
lijten ? maar met dat al
Me slaapkamer op slot. . . . .
zit ik erm e .. "
de achterkamer op slot . . . . (voelt demonstratief
aan linksche deur). Op 'lot, op slot. Groote schoonmaak. Op slot, dat is nou me 'Iaapkamer, op slot
~)l11dat-Ie schoonge11laakt i . Schóón-gemaakt. Korn
Je warm en bezweet 'an de fabriek .. , . wil je je
lekker In Je kebaja steken. , .. Or lot. Ik kan niet
bIj me kleeren. Bij nik" . , . En me vrouw ui! ...
Dat heet nOLl s-c-h-o-o-n-l11-a-a-k. Vuor de schMnlllaak moet ik in me t'uile rakkean rondloopen.
tot 1l11'-vrouw terugkomt van de pa ser . , ..

TWEEDE TOONEEL.

SCHUIT. We zullcn cr maar bij gaan zitten, cn
afwachten or dc dingen die komen zullen. We kunnen
der nu ecnmaal niet in.
\'. 1>. Kouy. Wc kunnen der niet in ... dat zl:gt-ie
daar met ecn gelatenheid! Zou je nou de deur niet
intrappen . . . . .

SCHUIT. Dan
reeren ook.

1I10et je

v. D. Koo\'. Ik haar laten uitkomen? Ik? Zij h eft
zichzelf laten uitkomen, ik ben cr onschuldig aan
als een rasgeboren kind . . . . Zeg zelf, Schuit?

NITTEL

S~IIUIT. (kek/al! als Van der Kool', type pan ('(0
preCIes mn"rlllcljc" die 30 jaar cmployé óp l'erscl1i1leT/(Îe
on.t!crncfll111gl:n IS gewcest, en altijl! emplo)'é :.al

blljl'~n, gOC~/g,. ollbeleckcl1end, spreekt langzaam cn
prcc:/{'s, .. altijd In. I'ragclll{c intonatie, Ilalf l'erbaasd,
1/(//; lIal,f. komt zijpoort blll11enslrompe/('n met groolrn
~/ell~cI 11,1 cle ha/~dJ . . He,t. gaatje is rcel te kleIn ....
I~ k.an. 111 er l11et I!lkfljgen. De sleutel is te dik,
zIe Je, a~der_ gi!lg 't mis 'chien wel (legt cic s/mld
erg preclcs op tafcl). Het i een gek "e\·al. . , . ,

laten weer laten n:pa-

NITTEL. Nou nou .. kalmeer man, kalmeer, wacht
nou kalm af, 1.00 dadelijk is ze thuis ... Als je je \'rouw
uit Holland laat lIit komcl!, dan weet je te voren dat
ze nog Hollandsclll~ begrippen heeft.

SCH 'IT. (kl1ikt).
t'origen, Schuit.

'111

Als een pa 'geboren kind.

Maar je lei toch . . dat je je vrouw ...

V. D. KOl)\'. Ja, dat zei ik, iedereen zeit wel eens
wat, om geen nater te slaan. , . , 0111 zijn figuur te
redden. ,\îaar 1101/ toopt het de spuigaten lIil! Zèlf
laten uitkomen. Zal je overkomen (vertelt): Ik ZIt
kalm in den Oo·t. ... ik weet van niks, waar of
niet, cllUit.
Cl! IT. Ja, hij weet van niks. , . zil kalm in
den 00 I, ' . .
\', D. I OOV. Ik weet ran niks, doe lI1e \Hrk,
en mijn vrouw zit kalm in Holland, vijftien jaar lang.

-8SCHUIT.

En nooit ruzic ook!

V. D. KOOY. Wou met dat apenland, zei ze, niks te
maken hebben. Nlttel, ik zal je nou maar eerlijk
zeggen, hoe de zaken staan. Schuit weet '1. .. .

SCHUIT. ja .. . die weel 't! die weet 't! 't Is zoo .. .

v. ~. KOOY. Daar komt IJle op een goeie ... nee
laat Ik zeggen op een onzalige mor<fen iemand Uil
Indië bij haar aanzeilen, vertelt er d~t alle mannen
hier ~ina's hebben. En ze schrijft me: Dirk, je bedriegt
me, je hebt ~~k een Mina Ik chrijf terug: Ik heb
alleen een hUISjongen en een kokkie .. ,
SCHL IT. ja, alleen een huisjongen en een kokkie.
V,. D. Kooy. Ik krijg een brief terug: Een kokkie
dat IS ook een HOUW, de vrouwen in Indië weten niks
van de zedelijkheid, ze dmgen all~éJl maar een
sarong., ni.ks anders! jc lJloest j' schamen' (bctoogCl/dL')
ou, julhe kenne de oude arina. Een vogelverschrikster. Ze pruimt sirih.

ClltJIT.

1\\aar zc kookt anders hcel goed.

v. D. KOoy. Ik schrijf: Laat je toch niks wijsmaken
zend haar bovendien een foto van Sarina. Ik dcnk
die is al lang tevreden. Als ik llJaar geregeld geld
zend. We lagen als ik met vcrlof in Holland 'was
toch nogal overhoop . . . . Ik d .. nl,: zie zoo, .. ,
d~t is van de baan. Alles goed. zoobng ze maM
n~ets va 1.1 Trude weet '.. '. 1aar daar schrijft ze:
Lieve Dlrk,- dat b n Ik-, ... Lie\'c Dirk, ik heh
me boeltjc verkocht en ik kOIlJ ue \'olgemle weck
naar Indië. ,\\et d' \' olldel. De \'roU\,' moet haar
man volgcn wààr hij gaat. ...
SCIIUIT. Haar man volgen wààr hij gaat. , . dat
schreef ze ... 't is waar.

-9NITTEL.

Dc volgende week?

\'. D. Kooy. De volgende week! Ja, 't is waarachtig
of ze schred, ik kom d volgende week naar trecht.
Toen ik dc brief kreeg zat zij al bij abang. En
of ik ze maar van de boot wou halen. Stel je
voor. midden in de maaltijd, terwijl alle suikermolen '
draaien ... Dan kan de duivel nog geen verlof krijgen.

NITTEL. 't

peet me waarachtig, maar 't ging niet.

V. D. Koo\". 'U!, dat ging ook niet! Ik denk: die
alleen naar Indië komt, kan ook wel alleen \an
Bata\'ia naar T'lcloeng BaroekolJlen... Itijd nOl{ tijd
genoeg om haar dat van Trude te zcggell. En daar
staat ze Vllor Ine, goeie God! Nog precie zooals ik
ze 6 jaar gelcden in Amsterdam zag cen kapothoedjc
mct bloemetjes ... Ik wa blij, dat Trudc ze niet
zoo zag ... dil' hoeft ze pas te zicn, als ze tenminste
wat lwilldischt is!

SCHlIT. Dat gaat gauw genoeg al z maar eerst
een pikol rijst op heeft. ... Dan is zc misschien al
Indischer, dan je lief is Meer gezien.
NITTEI. Je maakt 't te erg, Van der Koo)'.
v. D. Kom. Och wat. Anderc vroU\\ en laten hun
mannen nug eens tijd OJll ze te chrij\'cn ... koop daar
zoo'n hoed, koop ('en japon in de BonneIerie ! En
je hebt dit noodig. En dàt. .. dragen ze niet in Indië
Nee, maar dat zeilt Ineens op de boot. .. Hue moet
die ooit nog ind isch worden.
NITTEL.

Pas twee weken hier ... dat komt wel.

SCHelT.

Als ze die pikol rijt up hecft.

v. D. KOO\. P. twee weken. En het lijkt me een
jaar, dJt noel1lt-i pil ". ons hecle jongezeIlen
huishoudcntje o\'erhoop gehaald. IlIer IJl et Schuit
heb ik nou vijftien jaar lang lief en leed gedeeld.

SC/-I ·IT.

10 -

-

ja , lief en leed gedeeld ... da's wàilr,

V. D. KoOY.
campagnes.

Van

fabrick

op

fabriek,

vijftien

,CHUT. Van fabriek op fabriek vijftien campagnes
da s. waar.
ec, da's toc h niet \\'aar, 't warcn er
zestien, met deze mee!

v. D. KoOY. De hedc boel o\'erhoop, hij naar
ecn achterkamcr. ..
SCHUIT. Ik ben anders wel tevreden met me
kamcr ... tenminste als ik er in kan.

\'. D. KOOY.

ineen

Nittel naar 't paviljoen,., merk je
dat jc getrouwd bcn.

• 'ITTEL. Och, zoo erg i' het nou niet. Hoor eens
Van dcr K?oy, Ik \ind dat jij o\'erdrijft. je krijgt
Je \'rOU\\ uit Holland, die je daar vijftien ja<lr lan<1
gelaty" .h ebt in het milieu waaruit je haar koos,
tcnvl]1 Je zelf., ik zal maar ze""en . qegroeid"
ben .. , In Indil! een ilndcr menel~ \.\ C;d, dan ie
~'roeger was. Die vrou\\' staat incens "oor je, \\0U
JC dan dat ze ineens Indisch was? (luopt he('f/ ('/I
~I'e('r) Honderdc mannen is dat uverkomen, bij' jou
IS het alleen Ids ergcr, oIllli at ze zoo laat in ndië
kwam En het ergert je het mcest ... omdat je voelt
dat j.e haar zoö niet k lilt zeggcn van Trlllic.
Te 1101land 'ch! En dat alles eigen schuld is., ..
V. D. KOOY.

Kon ik ànder. ?

ITTEL. Zeker had je ander' ckend. Dat \'nn
Trudc had je haar moeten zeggen, toen je trouwde.
dan \\'a. hct niets gcwcct.

11 -

V. D. KOOY. Maar toen zag ik cr niet dàt in.
Toen wa het cen jcugd- d\\'aa heid ... ja niet ecns
dàt, je w et hoe wij dit hier iJl Indië bcschouwen.
Ik wist immcrs niet, dat ik zooveel Viln mijn kind
zou gaan houdcn!
ITTEL.

En later toen je l1Iet verlof was?

v. D. KOOY. ja later ... ja ... ik heb het haar tocn
honderd maal wittèn zeggen ... maar je we I hoe
je dan bent (Schuit {{oot oller de balustrade uitzien).
Voor je plezier mcl verlof ... en dan, die bekrompenheid van opvattingen. Ik probeerde hct wel een. lang
een omweg, maar Jan had je die principes moeten
hooren ... Alles naar Holland chc maat! En ik dacht. ..
ze komt toch nooit naar Indi ë, ze WOII zelf niet.
En nou sta ik voor het geval.
SCHUIT.

Ik geloof dat zc' eraan komt. zeg!

'ITTEL.
v. D. KoOY.

I (Beiden naar de balustrade.)
I
Waar? Waar?

SCHLIT. Daar tus chen de boomen. 0, nec, nee,
't is een Inlander op cen karbouw.
ee, 't i er
niet. Dat duurt lang, zeg ... (komi'n weer naar 1'0ren)
ik h b het haar nog z60 gezegd ... de weg is èèn
modderpoel, helemaal tuk gereden door de rietkarren en we kunnen er niets aan docn voor de
regent ijd voorbik' is ... Maar ze wou, ze wou toch . . .
Dan maar op " ces!" zei ze.
TITTEL. Weet je wat ik je wou zeggen, van der Kooy,
neem haar nu voorloopig, zooals ze is, denk dat jij
ook schuld hebt, tracht haar langzaam te veranderen.
dat gaa~ gauw genoeg ... vrouwen hebben een groot
aanpassingsvermogen ... alleel. al uit instinct. En zeg
haar zoo g:auw mogelijk, dat van Trude .... ( chllif
is weer {[aan lIitkijken).

\'. D. Koo\'.
ee, later, zij moet eer t breeder van
opvatting ... Indischer zijn .. Dan pas zal ze het begrijpen; voor Trude ook beter ... laat die nou nog maar

-

12 -

-

kalm wat in Djokja blijven. Ik heb haar ge clueven
dat we het nog te druk hadden... Later ... dat
komt allemaal later terecht.
ITTEL. (llaalt de schouder

op). 't Is verkeerd!

CHelT (bij de balustrade).
uu geloof ik toch ...
dat. .. {N!ttel en Van der Kooy sprilll[l'I: wh'r op).
0, nee t IS weer een Inlander op een karbouw.

v. D. KOo). Gisteren heb ik het no" coeprobeerd.
langs een omweg ... iets dergelijks te v~rt~lIel1 ... iets
~a~ e:op leek. hé. Ik dacht. .. Indié I!eett werkelijk al
In\ loed op haar.
,maar \\ at denk JC dat ze zei ... ?

.?

HLIT. (bij de balustrade). Tee.. nee, 't is toch
geen Inlander ur eCII karbouw, ze is het \\erkelJjk ...
~en plk?lan achtcr haar, dan heeft ze 't toch gekregen,
Ik had t ook allemaal op ecn briefje gc'chre\'en ...
?da, zeep, buenders. . \'raag haar in god 'naam
direct dc sleutels, ik stik gewoun.
'
. V. D. Koor. (aar:e1Cl/d). AI jij eens ecrst Hoeg
JOu geeft ze ze mis 'chien dadelijk.
'
.

CHl 'IT. l\ee, jij hent de lIlàn ... en jij wou de dcur

Intrappen.

V. D. Koor.

Zou 't toch niet beter zijn als jij ...

S Hl·IT. Nee ... dat is het wcrk \'<ln de man, dat i '"
DERDE

TOONEEL.

Vor(t{Nl, • 11'I'f. Van der K 00J'.
Op .~eJl a htcrgr~lJld ~aJ1g' de halu tralÎe rcr. chijnt
een pik Ip?ard (kie/lil' /lIt) waarop Juffrouw, (in Indië):
Alt'l'follJl' .~ ~!1 der Koo)', 'Chllk 'Chuudercnd langs dc
voorgalenJ nJdt. lIJ trckt lIit ail • macht aan de teugels.

13 -

MEVR. V. D. KOOY. Ho ... hoóo ... knol, hooo,
hou '111 dan toch vast, dat bee t, hij wil naar de
stal .. , hóo... nee maar hij zou me z6ó de stal
inrije . . . .
(AcMer haar een Illlander mel pic%n, tevens
drijver. Nittel schiet toe ... helpt !zoor er af).
ME VR. (lot de drijver achter haar). Stommert,
je dat bee t nog op zijn bast kOJllme as we
thuis benne, ... en ken Je 'Il! niet effe vaslhouwe
als ik afstijg? Ik neem jou wèèr mee, vanwege de
gez~lIigheid ... afijn, 't is ook de laatste maal, een
knap mcn ch, di mij weer op die knol krijgt. En
jij (tot v d. Knoy) zorgt maar dat die weg in ord komt,
da'k tcminste weer met de \Vage kan gaan, je bent hier
lev nd bcgrave a 't geregcnd heb ... En 't regent
hier altijd ... En as je me wecr paard laat rije, jij,
laat 'm dan tenminste eerst fet oenlijk te eten geve,
blijft bij elk b
ic gra staan 0111 z'n mààl te doen ...
(streelt het dier) Arm bce ie, je krijgt havertjc, hoor,
van d vrouw, zal zorrege dat jij 't nict in je ingewande krijgt (springt achteruit) Sag je dat? Hij bijt,
't kreng ...
111 ot

v. D. KOOY (die op den I'oorgrond is gebleven) Hij
wou je een zoen geven!
MEVR. Hij is ni ct zoo zoenerig van zijn hart as jij!
(Tegen de anderen). Toe, hellepe jullie me cffe een
handje, en \\laar blijft de jongen nou (gilt) Djongè ,
djongès! Och menecr
it tel, pak u die zeep ffe
as ... U zal er geen vuile hande van krijge, ze zit in
een blik, en toe, hier die boenders ook effe! zoo!
(Komen naar ~oor). Na, maar da's èèns en da's
nooit weer . . . h t is niks gedaan bij zoo'n hitte,
enne ... Je krijgt er zoo'n pijn van an jè .. . jè ...
fundeerin ., . maar, ja, wa 'k zegge wou . . . Kèn
Jij Malei ch Schuit, je hebt op 't papiertje geschreven
Zeep . .. Sa/wen. Ik sta daar in d toko \'an die
gele Chinees te zeggen van Sahoen, Sahoell . . ze loppe

-

me van alle in me hande, maar geen zeep ... Toen
ben ik zelf in de winkel gegaan ... en daar stond een
heele stàpel blikke. En weet je wat 'r op stond? lij ken
veel van je Maleiseh, zeg! ... 0 r stond op: Groene
Zeep I Jij met je a/lOen.
CHUIT. Saboen, ht' ik geschreven!
MEVR. ou da's ö(,k niet goed, der stond zèèp, heel
gewoon groene zeer! En dàn boenders! Sikàt .. , .
sikàt?
ITTEL.

Sikat, mcvrouw,

ME\'R . Nou dat zeg ik toch, Sikàt of SIkat, zal wel
't zelfde wezen! Als ik zeg Mèl'rollll' da's toch 't
zelfde als Alel'rol/H'? ... Hadde ze ook niet. Tida
àda, zeggen ze tegen me, dat beteekent zoo\'eel als:
Hebbe lIle niet, dat weet ik al. Ik met me Sikàt! ..
En ze hinO'e der bij bo' e. , .. IOU ik mod zegge
dat jij Maleisch kent, hoor. Ik ken 't al vccl beter. . ,
ze begrere me direct, oen ik ze aanwees (De jOl/gl'1l
komt toeloopen). Zoo ben je daar eindelijk, hier pak's
an van meneer 'ilkl, en neem dat daar van die
koelie ook mce.. En die zeer moel je in de kast
zette, op de hoven IC plank, hoor.

OE

SIN.

NITTEL.

-

14-

jonja maoe apa?

(helpend). Didàlem lernàri. ... diàtas, ja!

MEVR. (nabal/wend). Ja natuurlijk, didalcrn IClllari
dijatàs, ja? Ja, ik lecr 'I wcl. .. as ik m<lar tijd \'an
le\'e heb; Illaar wat en taal, h , didalem lemaric ...
dijatasja .. , je reinste Hottentots, Indertijd op de
Tentoon-t lIing van rnsterdan in negentig, had je ze
ook ... in de dui 'ternis e \'an Afrika ... Jezis, wat
het-die kerel me tOl!n de stuipe op me lijf gejaagd. , .
hij zei ineens wat tegen me ... weet je nog Dirk?

15 -

V. D. Kooy. Weet ik nik meer van, (stoot Sc/wit aan).
(zaeM) Vraag jij nou de sleutel.
MEVR. 0, nee, da's waar ook, toe konne we mekaar
nog niet eens. Maar herejezis, wat een afzetters binne
dat hier, weet je wat ze me \'oor'n pon~.ie zeep
vroege? Een vijf en tachtig, voor een b!t!: van VIJf pond;
in Amsterdam betale we maar twaalf cente .. . . en
dan van de beste; die zoo schuill1t. Ik zeg tege
die gele Waterchinees, je bent 'n afzetter: .. en dat
vond- ie lollig, daar lachte ie 0111 (haalt Uit //Oar zak
een papiertje) ik kon 't '111 ~i t. aan zijn verstan~d
brengen, hij ha? ?p een .r.apler.lje geschreven I. :J
ik zeg nee! .. En Ik chnJf zestig cente. Tldak pol e
tabaar. .. zei! ic.... Dat beteekent zooveel as ...
je kan niet pingele, w eet je?
NITTEL. (I'erbeterl) Tldah bölelt tàwar.
l\i EVR (pinnig) Nou,
tabaar. . of tawar, 't is
precies te zijn. En weet
Goeie got, waar binnen

,'ITTEL.

v. at z i ik dan, (ida polee
me de taal nog al, 0111 wo
je wat ze me vroege voor ...
me boenders nou?

Die heeft de jongen al mee.

MEVR. Ik schrik mc dood! Nou twalcf tui\' rs,
Maar wat kan je doen, as je ze noodig het, je kan
toch niet in die vuile bende blij"c zitte, stel jC voorin drie jare de vloer niet ge chrobt, cnkelmet carbol
opgedwijld. Je zou der een be mettelijke ziekt van
krijge, ik heb een gevoel of me voeten va tkleve.

r. D. Kooy. (Heeft driftig heen en lI'eer geloopen
na Sc/zuit nog eens te hebben aangezet cle sleutels te
vragen), Mag ik nou ook eens wat zeggen?
ME\·R. Zoo metecn! warachtig, meneer ittel, gi teren een trèèp miere in me uikerpot - hebhe Zl.:
werachtig een heele fabriek vlak bij de hand, en
dan moeten ze in mijn uikerpot kruipen ....

16 V. D. KOOY (driftig).
MEVR. De

Ik wou de sletItel

hebben.

leutels van wat?

V. D. !<OOY. Van de deuren natuurlijk van deze
en van die deur '. en van Schuil zijn deur waar
zijn ze?
'
M EVR. (goediaspottend) En waar zoue dienou weze?
V. D. Kooy.

Dat vraag ik je juist.

SCH IT. (acMer v d K.)

Ja, hij vrààgt het juist.

17 -

MEVlt Alweer vcrklcedcn? 't Is gcen Sinter Klaas
zeg, dat verk lecd zich zbO maar vier maal per dag,
's morgcn' in cn kebaja, ' middags in een toctocppic en 's avond wc r in en slaapbroek, 't is of de
wasch geen geld kost. En 't goed lijdt er zoo van ...
wacht, nou zal 'k eerst 's effetje ... de boel hier
late opknappc! Ga je weg meneer NiHei? Denk u
er om, wc cle lil acht uur precies, hoor ... (Nittel af.)
(tof Van der Kool' /!oedig) Zet nou niet wo'n
gezicht, trak hoor, cffe I kkertje de boel hier late
up chrobbc, he, en dan ken je door 't huis holle net
zoovccl als je wil ... dat vin- je toch zelf olllmcr
ook prettiger, al de boel zoo lekker schoon is?

MEVR. In me zàk lIatuurlijk, waar zoue ze ander zijn?
V. D. KOOY.

MEVR.

In der zak! ... Ik moet er in.

Waarin?

V. D. KOOY.

In dc zak toch niet.?

ce, in de kamers!

A\EVR .. ee l11aa~ nou wordt!e goed, met zijn vuile
voeten, Uit een vuile \'oorgalerl/, zoo maar in IJle pa
schoongemaakte kamers? .. 't s hier geul kafiel' ...
Vanavond hoor ... al de boel hier geredderd is.
V. D. KOOY.

Ik wil de sleutel .

MEVR. (gemoedereerd). Toe ga jij nou zitte, wat
moet je der doen?
V. D. KOOY. Ale verkleed en natuurlijk en Schuit
ook ... Komcn wc allcbei vuil bezweet \an de
fabriek ... .
MEVR. En \\ou;e zoo maar in me schoone kamers?
Zoo vuil en bezweet. Je zeit 't zclf!
SCHUIT.

VIERDE TOONEEL.

0111 011

te \'crkleeden, •. ,

Van der Kooy, Schuif.
(Staan elkaar even j'erbaasd aan te staren).

SCHUIT. (llo/ijk) Hèb jij de

leutels al ?

V. D. KOOY. (woest) Hoc vin-jc het nou, doe daar
nou cen wat tegen.
SCHUIT Ja, doc daar nou eens wat tcgen ...

\'. D. KOoy. AI
had, je zei niks!

jij me ook wat beter ondersteun d

SCHUIT. og al ecn moment om te steunen als je net
op jc kop krijgt voor je Maleisch.
aboen is in 't
Maleisch Groene zecp! Tida pollee tabààr . " Weet
je wat, lalen ve nou maar kalm wachtcn ... tot
" trakkcés de boc I lekk r choon is I"
V. D. KoOY.

Stik!

-

-

18 -

SCHl'IT. D aar zijn wc toch druk mee bezig, vall de

w armtc? \\ at wi l je dan? Op de sleutels wachten
tot ze Indisch is? (Ml'lI 1I00ri liet signaal 1',111 l'el1
auto). Dat is waarachtig de haas zijn auto ... (naar
de balustrade). Is die nou al tcru r? Wc konde n
'I nog best zonder h 111 doen (knoopen'lIulZjassen toe).

V Ij F D E T 0 0

E E L.

De Vorigen, ValZ \\'ielalldt.
.Ijl' IIcer I'all \ 'ielalldt is et'lI rlzic-prt'/mtieu '.
bljl1a jatter(f.! tJ 'Jll' , eell 1'all die', ll'el1ü' alleefl doO/'
hUil jamilie-rl'lalies met de directies ill {I,'ccler/al/(/
aan Iiel 1I00fd c('/Ier olldernemillg ko1'/u/. Spreckt
met eell jalset stelT/metje.

v. WIEL\ . 'OT. (loopt Iwasti,!.: billl/ell) Ahi , .. ahi
Ik ~tcur IOcI.l niet, (druk) apropos ran dd Kou)' ..•
dat I ~eul1g hoor, dat is keurig, nee lllaar Jat is
perfect lil orde ... da is in brde
SCHllT. (ondcrdani,l[), Meneer ecn goede reis gehad?

. v. \\'IEL:\l'\DT. Een paten c reis ... net t rtl;::. 1:\'\.:n
11; ~ tabnek geweest.. i\\~ar \\'al zei ik .ouk weer. , .
C Ja ... nee Illaar dat IS 111 orde hem dlC 11l01<!11 ziet
er keurig uit, die heb je patent in ell\~ar ~ekrcgefl, je
bent yen lIla~ \ an de practijk, net ais Ij', nct als ik ...
AI dH.' Iheon I ja. de eer è machinist zuu het ook
~~e1 goed hebllell gedaan, Illaar z ker niet bder ab
Jil"
apropos. hoc maakt Brou\\ cr!' het. no~ altijd
t!Je verdelllde malaria,. . \'cr\'\ol'kte zi kt~, je h>opt
erm c door, del kl dal je gezond bent. en ineens ...
flang, h(r Je. : . nu Illaar dat is in orde. hem, ja ik
bedoel van die molen, Apropos, ja, wat wou ik ook

19 -

w er zeggen . .. ach, dat geheuge n in Indië maar. . .
wat een dégoulanl wee r . . . wat .. . een déaoutan l
weer . .. als maar regen ... en als hel dan d roog
is, dan regent het \'I:cer !
CHUIT.

Hahaha .... ( Vall der K ooy lacl1l ook mee)

V. WIELANDT. W aarom lachen ju llie nou allebei.
Ik zeg toch niet ' ... Komen jullie pas van de fabriek ...
ahi, dat jullie nog zoo . . . knu -smoezelig hier bij
elkaar zitten?
\ (t

CHeIT.

v. D. KoOY. I

rli)

cge IJ'

0, al lang terug.
ja ... pàs uit de fabri k .

. \': \\ IEL,\t\DT. f iJj zegt . . . al lang ... en hij pàs,
Jullie hebbcn eell wonderlijk begrip van tijd. \\aarom
hebben jullie je nog lIiet verkleed?

V. D.

Knov. De waschman heft ons in den steek

gelaten
. SCHLIT (l'Ubaasd). ZOO IS die weer ni tbilIllen,
~k dacht Jat ik no~ \ Ijf witte pakk n had liggen •...

In m

kamer tenllllllste.

v.. D. Koo , . e.e ... (!Vel/kt hem haast(lf lij).
dat IS een ver '15SiIlg ... ,die is er noO' niet.

Ie

SCHUIl:- ,( verbete~! zieli).

een vergl slIlg ... zIJn
den steek gelaten.

O . . . ja . . . zeker dat IS
waschJllan heeft mij ook in

,\. Wil' I. \ . '1)T. (Willreesfig zijn). ja ... ik begnjp ...
zIJn waschlllan, en JOu waschman, dat i èèn. hihihihi.
SCHl'IT.

Hihihihi.

v. D KoOV.

Hahahaha.

-

20-

SCHUIT. Verduivelde goeie mop ... mijn wa chlllan
en jouw waschman ... dat is een.
v. WIELANDT. Apropos, maar wat ik ook weer
zeggen wou ... Och, waar kwam ik toch ook weer
voor ... dat acheug.:n in indië, je geheugen. 0 ja,
die molen, ahi, dat i in orde hoor, dat is in orde .. .
Maar ... ik had toch 110 iets ... toch ... 0 ja! 0 ja .. .
ik vermoed dat mevr uw gearriveerd moet zijn .. .
àhi, die Van der Koo)', nooit geweten, sàg, dat
hij daar nog ineens een HOUW uit Holland zou
nemen, zoo'n stikemert, sàg Schuit.
SCHuiT.

(lacht of er een goeie mop getapt is).

v. WIELA, OT. (Kijkt aoedig als had hij lI'erkelijIc
een mop getapt). Hihihi. .. ja ... zoo'n stikeillert, he?
v. O. Kooy.

Och, ziet U. . .

V. WIELA 'OT.
ee nee, geen excuses, we zijn
immers maar meisjes onder elkaar.

SCHUIT. Hihihi ... die meneer Van Wielandt !
V. WIELA. OT. Je bent nog jong, kerel, ik begrijp.
dat wil wel wat jongs om zich heen zien ... En jij
Schuit: huisvriend? Van der Kooy, Van der Kooy .. .
oppassen. '. Hij IS een verkapte Don Juan! Ik .. .
dacht, ik loop even aan, even kennis maken,
theeuurtje . '. Illaar als ik steur, ik hoopte alleen ..

v. O. KOOY. 0 ... u toort niet, m'l3r mijn vrouw
is even aan haar toilet bezig.

-

21 -

SCHUIT. Hihihihi, die meneer Van Wielandt mijn
vrouw toch niet ... nee ... gelukkig niet ...
V.

WIELA Dl'.

SCHuiT.

Hè? .. .

Ik bedoel, ik voel niels voor het huwelijk.

V. o. KOoy.

Ja, dàt bedoelt hij .. .

V. WIELA OT. Nu ., apropos ... 0 ja .. ik mag dat
anders wel . . . getrouwtIe employés op de onderneming. J\\<lar ik lal IJle men chen nooit dwingen dat
brengt lev n in de brouwerij. Die vrouwtjes ...
Ahi ... jullie kènne me! Da's anders de fout an
veel mannen hier in Indit!, laat trouwen en dan zoo'n
piepjong vrouwtje . .. Zonnetje .,.

v. O. Ko Y. ee ... zM jong is ze nou niet! We
waren al 15 jaar getrouwd .
SCHL'IT.
de vijftig!

liet zoo hèèl jong m cr, ziet U, zoo tegen

V. WIF.LANOT (teleurgesteld). 0 goeie God, tegen
de vijftig .. , wat jammer ... pardon, ik bedoel voor
Van der Kooy ... Maar de liefde, hè ... maar apropos,
wat wrlde ik ook weer zeggen. Dan, dan, ga ik
maar ... een andermaal hoop ik . .. ja dat wa in
orde hoor ... in orde... ik bedoel tlie molen, jn?
Daar heb ik schik in, schik ... (wil heengaan).

ZES 0 E T 0 0 ' E E L.

SCHUIT. Ja, aan haar toil t bezig.

.y.

WIELANDT. Wat zei ik je nou Van der Kooy
hiJ weet ~~k al dat ze aan haar toilet bezig i
Wat heb liJ daarmee te maken? 't Is jou vrouw
toch ni t?

Vorigen, Mel'rouw .
(Stem l'an Mel'roull'. /log half in de zij-galerij').
Vooruit, aap, doe je nou net of Je geen twee emlller
tegelijk kan dragen ... ik zal het je laten zien ... zóà ...

-

22 (In de poort links, uit de zijgalerij verschijnt
mevroulV Van der Kooy, een emmer in iedere hand
blauw schort voor. Achter haar Dessin met eet;
be/eedigd gezicht).
'
Die weet werachtig ook nog niet eens hoe je een
b~r tel moet va thouden, ik zal je leeren chrobben .
Jij zal der geen zwart~ ~niet.ies meer van krijge,
hoor, zoo ... en nou begm Je hIer, sini ini ... (zet de
emmers neer).

V, WIELANOT, Perdon, ik steur toch niet. .. ik k 111
een ander maal, ik zie ... hui lijke besognes ... ahi . ..

MEVR. Welnee, u steurt heelemààl niet, en hoe
noemt u dat ... huiselijke besonjes ... zegt u maar
ge ru -t een z\ ijncpan, hoor... llIaar wc zalle de boe l
wel opknappen. Stel 1I voor, in urie jaren de vloe r
niet opge chrobt, enke l met karbol gedwijld.
V. WIELA OT.

V.

o. KOOY.

gemaakt).

(heeft een bewegin({ van wanhoop
. ,

J\1EVR. \zie! Van W,ielandt). Sini .. Oh, perdon, i
ter bezoek? Dat had Je me toch wel eens effe kenne
zegge (tot Van Wielandt). Zi t u we benne in de
schoonmaak en dan... Vooruit jonge, neem die
emmers nou toch vort ... zie je ni t dat er bezoek is
. .. dan moet U het zoo nauw niet neme (droogt 11Oa;
llanden aan de cllOr!, bindt die los).

v. \\ lELA:-;OT.

(teleurgesteld en ironisclt). I

dàt

mevrouw.

V. D. KOOY. (wanhopig). Ja, dat is... me ... vroU\ .
'. ~V1EL.\i'<OT. (correct). Ik ben Van Wielandt de
'
admInIstrateur, ik...
M~\'R.

Wel heere nog-en toe, de haa5? (doel
,\\eneer Van \\ ielandt, het is me heel aang~naam ... (steekt lIem de hand toe.
Van Wie/andt
die eerst. enkel zeer correct boog, strekt dan IIOOg
eert handJe. .. Mevr. ti d K. grijpt er een paar
maal onder . .. )
deftig).

V. \\'IELANOT.

j~\ E\'~
00

Engenèm ...

?, paruon, U ZItten, aardigzijn lIartd). J\\U
(lIee!t eindelijk
ij
gaat
\'an u, dat

e~lt'>e.ncm,

ons et! tJes kwam opzoeken ik zeg net al tegen
me man. .
'
,

23 -

Ilihillihihi!

CHUIT. (facItt direct mee)
MEVR. (is evell vcr cllrikt)
zooals I.C zijn ... maar ...

H ihihi hihi.
Ja, ik noem de dingen

V. WlELA OT. Mevrou\\'tje ... ik zie direct, dat
hier ue reinigende vrouwelijke hand over i gegaan,
werkelijk opgeknapt.
MEVR. Welnec, ik moet hier nog beginne. Maar
de sl2apkalllers benl1c al op orde hoor, wil u ze
soms effe zien?

V. D. KOOY.

Goeie got ... vrOuw.

V. WIELANOT. 0 necn, neen, ik dank u, ik ...
zal nou maar gaan, een andermaal géérne, maar. ..

ME\'R. Gut, wat spijt me dat nou, dat u op ZOO'11
ongckge oogenblikki komt, zoo midden in de schoonm;;ak, zal ik maar zeggen ... ,\îaar daar staat elke
heisvrollw voor, ni waar. Je LOU wel anders wille,
maar dan komt de boel nooit aan kant ...
CHU1T,

v.

Nee, dan komt de boel nooit aan kant.

W1ELA:-;OT. Zeker, zeker ... à la gllerre commc

à la guerre.

-

24-

MEVR.
ou en óf ... Alekèr kom alekèr, ja, ik
chiet al een beetjc op IJl et me Maleiseh! .. , Maar
't is crimeneel lastig! We motte hier nog hccl wat
wijziginge anbrcng~, maar u zal 's zien hoe 't er
uitziet, asse wc klaar bennc, daar kOlllllle allemaal pertrette van me fermilic, die witte vlakke
staan zoo kaal... Ocr komt natuurlijk e n kl ed op
de vloer en ik hcb een IJ eleboel tafelkleje meegebracht,
plusse en; wat ... , raat u al? .. jalllmer dat u niet
op een gel gener 00 'enblikkie kwam ... as ik 't
gewete had ...
V. WJELAf'\DT. Pardon mevrouw, trekt u daar
niet van aan ... in Indië loopen we wel meer zoo
onverwacht bij elkaar binnen, ahi ... de huizen
zijn zoo open, niewaar (is naar den ach!('f'lrrond
gegaan).

MEVR. Ja zegt ti dat wel ... de huize benue zoo
ope ... je leeft hicr COlli pleet op stmat.
V. WIELANDT. Ik mag u nu bij deze zeker wel
groeten, ik heb nog veel droktcs. zoo pa - van de
reis ....

MEVR.
ou meneer, (reikt hem heel lzoog de !tand,
zoodat v. W. er eerst onder grijpt) de groc e ...
't was me aangenaam.
V.

WIE LANDT.

Engenèm ... Adieu, heeren.

MEVR. (loopt hem tot bij de bal/usirade na)
Dag mcneer ... (buit[t) dag meneer... dicll.

ZEVENDE

25TOONEEL.

(Vorigen, zonder Von Wie/andt).

v.

D. Kooy. (ziet in wanhoop naar Schuit) ...

MEVR. God wat cen aardige man, en wat een
nette maniere.

v. 0 KOOY. (is zijn drijf niet meer meester, IV,il
wat ze!f..f!en ... steekt dan de handen woedend /11
de zakken, gCtat /zeen om te ka/meeren.
SCHUIT.

MeVR.
hij? ..

Ja , een heel aardige man ...
(ziel verbaasd v. d. Kooy ilO). Wat heeft

SCH LIT. Och, dat is de wa~lTIte.,'. (kijk! haar
el'en aan, dan met een slim /ael/je) HIJ heeft. t zoo
warm. hij stikt bijna ... En i k o.ok... Als. Ik hem
zuó zie... moet ik altijd aan (lle arme.. Hllverdmg
denken, heeft een oogenblik ruzie met ZIJIl vrouw . ..
ze gaat e\'en naar de zijgalcrij, .toen ~e ~erug ~.~\'aJ1l
was- ie dood... Dat I de hitte hier In Indlc ...
daar krijg je een tropcnhart van.

MEVR. (gesel/rokken) . Een wat?
SCHUIT ... Een tropen hart .. ,

ML\R. (angstig) Je wil toch niet zeggcn, dat Va.n
der Kooy daaraan lijdt ... <1an en tropen hart. Ke-Je
daar op sla 1 dood v.~n blij~en ... Hij' heeft 't toch
niet? .. Zeg me e rllJk ... Ik .. ' ben sterk ..
SCHUT. (wijje/end geheimzinnig). Soms d nk ik
het .. , IJ moet rekenen 25 jaar in den
ost, dat
gaat je niet in je kouwe kleere zitten, som meen
ik de symptomen op te merken.

OES IN.

-

2 -

Apa? ..

MEVR. Die cmmers daar... weg, wcg ... ankat,
ankat ja ... jui ten ... breng de thee. Kas i thee!
OE

IN.

IN.

Soedah bikin (af).

MEVR. Ook goed ... Soedah bikin, zeit- ie.

s je

~naar Hollandsch tcgcn ze praat, dan zeggc Zij 't wel
In 't M~I.eisch (gaat bij tafel links zitten). He, ik

ben cr naar van. Ecn tropen hart ...
Van der Koo)' een tropcnl1art.
De jongen verschijnt mise/lloos weer met het
theeblad, schuift liet ineens naast haar op lafel . . .
MEVR.. (Geeft een gil) Hcereje is i dat , chrikke .. .
zeg a J.e 't op mijn voorzien heb... ee, krijg dan
. en géen tropen hart ... 't Slaat as een hamer ... keJe niet 's effe zegge, dat je der an komt , beroerling ..
dat loopt maar op derlui blook voete en staat zoo
maar ineen achter je. . . Maar je làilt 't maar In 't
v rvolg, ver til je .. .
OES I '.

MEVR. (drukt hem 1I/eer een hand, 1a.~Ilt). ~ k m~e. t
je even voelcn, h! Ik ben toch bh], dat .~k bI] Je
btr. gekomen... man en vrouw ho.oren bI] elkaar,
nietwaar? Vooral al we zoo zachle -aan, he? ..
een dagO'ie ouder werre. Stel je voor, da'k daar in
Holland onverwacht het bericht van je oferlijen had
gckregcn. 'k zou 't niet overle fd hebbe, van gcwetenswroeging, dat een ander je de oogen had moeten
dichtdrukke.
\'. D. KOOY. Kom, moeder, niet zoo somber, he,
hoe kom je in ZOO'11 bui.

MEVR. Och, nee, niks (slaat hem bezorgd Rade).
Zoo . . en je nou niet meer zoo opwinde, 't is zo
slecht voor je!
V. D. KOOY. Voor mij?

(zwijgt)

. MEVR. Ver ·tààn?
Jongen. gaat heell. "
eyen In de theepot,
Itnksche deur gaat er

MEVR. (lief). Zoo, kom nou eens bij me zitten,
weer zoo gezellig as vroeger, he? T oe we pas getrouwd warc (drukt hem een hand).
V. D. KOOY . Ja, laten we eens ka lm met elkaa r
praten, he moeder? Over de oude tijd ... en ...

jonja tida 110leh bikin bressi?

MEVR. Tida ... !ida ... tida ... ! En neem dic boenders ook mee .. En dan thee zette.
OE

29-

Ik zal jou sandille gevc. (De
MC1'rolllv Van der Kooy kijkt
roert erifl, ziet dan flaar de
heen . . . roept . .. ): Dirk?

MEVR. Nee, nee, voor een menseh, niewaarl
V. D. KOOY. Ja ... je moet je hier kalm houden in
lndie ... anders krijg je tropcnkoller. ..

STEM. Ja ...

.MEVR... 0, ik wou je maar even hoore, '\ was zoo
stil ... (ZIJ f!.aat de kamer binnefl. en dan komen zï
belden lIIeeC In 1e l'oorgalerij. Zij /toudt hem bij dl' een~
hand, tenvIJl hij met de andere nog zijn kebaja diclltk'!,oopt. Van der Koo)' ~iet haar I'an terzijde aan alsof
lu) Zich verbaast ow!r Ineens ;:óol'eel lzartelijkh'('id).

MEVR. (schriki). Dat ook nog?.. Toe Van der
Kooy zal je oppassen .. ' en je kalm houden?
. D. KOOY. Ik ben altijd kalm... al j hier
maar niet VJn die vervloekte Hollandsche dingen
gaat invocren, als die schoonmaak... Later als je
rnJischer bent, lach je der zelf om.

-

30-

MEVR Wees nou maar kalm je zal eens zien!
Do e ik me be I al niet. Ben ik nou al niet veel
beter as toen ik aankwam! Gisteren heb ik al
rijsttafel meegeg ten ...
V. D. KoOY. Ja, md bolel en suiker.

MEVR. Ik at toch mee... jij eischt ineen alle.
van een men eh, je moet zien, hoe kokkie die sambals
klaar maakt. je hart uraat je in je lijf 0111 .•. Hu!
Wat een _tnurric. Eet dat maar Illeen. , als je nog
niet Illdisch bent. tel, dal ze jou ineens "ebakken
vogelnestjes of zoo lets voorzeilen?
V. D. KOOY. Je bent al veel beter, l1Iaar doe 111e
nou èèn plezier, lI1aak geen ruzie meer l1Iet Ml vr.
Brouwers, hiernoast, ... gisteren dat geschreeuw over
de heg, hou jij je dan ook kallll.
ME\"R. Zeg, blijf kalm, liet ze me werachtig een
hele hl op met vuile natte blare, die zoo ran de
boon e geval!..: ware, aansteke ... ik stIkte "nn de
rook, 't kwam allemaal door me huis.
'ou jn, dal is hier gewoonte, dat is
tegen de lIluskieten. Zoo rook je ze uit.
\'.

D. Knoy.

A1EVR. Maar ze roukte 'lijn uit, ik ben toch geen
muskiet? Ik heh r lekker een emmer wnter O\'er
gegooid, 0\ cr de heg heen.
\'. D. Koo\'. (loopt driftig hccn en wcer). Ja, maar
doe dat nou nouit weer, lIj i. de vrOlt\\' van de
eerste machInist en hij is mijn chd. je zou maken
'jonja Satoe, en
dnt zij wraak nam op lIlij Zij i
jij ben maar l'\jonja Do a.

MEVR. Wà-zeg Je?

-

31 -

V. D. Kooy. Dal beleekent, zij is lt1evro~lw No. I ,
zie je \'all de eer te machini '1. .. hij heeft drtehonderd
in cic 'Illaand l11et tantièmes. en ik maar tweehonder~
vijftig met en gratificatie ... dat maakt en verscht!
in Indië.

MEVR. ljonja salne ... Njonja docà ... Maar i~ \'~el
me niks beneje der, ho~r, ~n dal~ hoef ze mIJ nlel
uit te rooke ltldat ik JonJa doea ben? Mot er nog
bijkollllllC .. .' zo'n zwarte roetmop, ze i zoo zwart
as me laars .. . En
ben volbloed.

i"

v. D. Kooy. Ja, maar dat doet r hie~ ni~s toe.
En ze' uat asj bli fl nooit, dan b leedlg je der
dooeld1)k! En dat geschre uw tegen elkaar, dat doet
geen dame!
MFVft Dan maar gèèn dame!
V. D. KOOY. Maar je moet hier dàme zijn ... \'ers~a
je. De \'rouw van een tweede Illa~.hlnlst 1l10~t In
IndIë uame zijn, anders laat ze zIjn prollloIte in
den weg.

J\1EVR. Permotie : Wa's dàt nou w -er: Ook iets
Indisch?
'. D. Koo\'. Promotie dat is promotie ... vooruitkome'l. en daar kan l'en vrollw aan mee werken door
dame te zijn.

ME VR. Is zij dan dal11e?
V. D. Kooy. Maar zij uoet tenminste al'~f, <.'11
dat hèn je 't in Indië al lang, als 't er maar?p lIJkt. ..
Hier is iedereen mevrouw ... Hl r tennIS jl' en doe
je nel alsof je nooIt een matteklopper in je handen
I hebben de meesten. door de math b gehad.
tenklopper hun handigheid in hell.ennl 'en gek.regen.
Ken je lenni 'sen? We hebben hIer een l<.'n111 club.

-

-

32-

MEVR. Hoe kom je derbij ... maar \\'èllllattekloppe!
't Lijkt werachtig Betavia wel. .. daar hadde ze ook
altijd wat anders ... daar deje ze ook allemaal, net
of ze van de grootheid waren. Heb ik je al verteld
hoc ik Lecntje van de paardeslager daar terugvond!

V. D. KOoy. Ja, al tw cmaal. .. nou 't i hier in d
rimboe precies eender. .. en je zou me heusch een
plezier doen... al
je die ruzie met me\'fOUW
Brouwers achterwege liet.

A1EVR.
lOU dat do ik toch al, hoor maar, nee
'e moet hooren, waar ben ik o~k weer gebleve . ..
ja, hier ..... je b nt hier
},e ankolll.t IJl • vrou:-v,
en de bedienden leggen "NJ I1Fl tegen Je. En rUIm
behuisd datte wc benne, je zou erval.l ophoorcn: ...
we hebben ecn voorgalerij en daar ~Iften we altIJd,
een kantoor, en twee slaapkamers, lil een daarva.l~
woont Scllllit el1 een logeerkamer en n~ast"het hUI
een pa\'ilj en en daar woont meneer Ittel.

~

z~o ~s

v.
MEVR. Mag ik dan niet een
me uitrookt?

wat zeggen, al

D. Kooy.

MEVR. Da'" waar. . nou trakkie, hoor nOll: "en
wc hOlle een hui knecht en die heet Oesin en een
llIiJll11an voor de tuin".
V. D.

Kooy.

Zeg jIj kan ander op nijden. ik moest

;Oll noodig wat zeggen.

.\\E\'R. Och, als je uit Indië aan je ferrnilie s~hrijft,
dan snij je 0111 111 ers altijd op (leest l·erder). "En we
hOll\\ epaarden .. ."
\'. 0 KOl)\'. Goeie-god.
.\\t.::\'ft ,En
cn \Vage ... en ik ga te paard lI1e
boodschappen doen. En Dirk is een bo~eJ1ste bc~e
man!" Hè, \\at zcg je dààn'an? .. En 11IJ heb 'I. rrJk
hier, hoor. Der worden schatten verdiend met de Ulk~r,
\'andaar dat ze 011. :uikcrlords noemen, we~l J~,
lenmin te de admini ·tra tcur:s. Wie weet later, tIC Je
mij ook nog een suikerfreule !"

V.

Je dat nou Mk maar gaat doen.

ou ... nou . . . zèg zèg.

.\ \E\'R. Hebbe \\ c 't, of hebbe we 't niet? "ên e n
keukenmeid en die heet kokkie en een baboe
V. D. KOOY

MEVR. AI je me nou!... "J\\eHOU\\·tje! Wat
ruiken die bladeren"... nou mijnentwe JC, aan
mijn zal 't werachtig niet ligge ... als ik lJiet
Indisch word... Late we nou snme der geen
ruzie om maken. Ga nou zitten... ZOO, ell
drink je thee leeg... enne... (om het gesprek
op iets anders te brengen 0 ja ... weet je \\'at ik
na Holland geschrevc heb ... wacht hier is-ie ... Ze
hebbe me nou 15 jaar aan me kop legge sanike ...
dat jij een Mina had ... ze konne me werachtig niet
zien of ze begon ne der o\'er... nou heb ik ze
ge chreve . '. (leest Voor uit en briLj) ... hier, waar
staat 't? 0, ja: .. iks a een ouwe leelijke kokkie,
die pruimt, had-ie! Daar zitte jullie nou met je
praatjes. Larie, o\'erigen een lIlerakei \'arl een land.
De rnensche \'erbele zich allemaal dat ze deftig ben ne "
AI

ou moet je ook chrijven, wie dat zijn.

ze

V. D. KOOY. Je lIlag wèl wat z ggen, maar dan
zeg je 'I zoo· (met een uithaaltje) "lv1eHOUwtje!
Wat ruiken dIe bladeren \... eer lekker, we hebbcn
heelemaal geen JlIuski ten meer, nu de wind deze
kant opkomt. Als de wind ens draait, zal ik er U
ook \ an laten profiteer n!" En dàn rook je Milr
uit! Zoo spreekt een dame... Begrepen!

v. D. KoOY.

33-

D.

re Jelen.

Kooy. Ze Y, jij houdt niet van halve maat-

-

34 -

M EVI~. Nee, he? Waar was ik ook weer, 0 ja,
"SlIikerfrclile. We zitte nou midden in deschoonl1laak,"
0, dat zal ik er IIlaar aflate, "en daarolJl ben ik IJlilar
kort" 0, dat ook, "llIaar je kan aan allemaal zegge, dat
er niks van an is gewee t van jullie leelijke praatje !"

\'. D. Kooy. Zou je dat nou allemaal wel chrijven ...
MEVR. Is het waar of niet. .. je doet werachtlg of
't niet waar was ... ze hcbbc je goeie naam aangeta 't. ..
V. D. KOOY. Och, me goeie naam (aarzelend), wat
kan 't mij nou schelen, wat zc daar op Kattcnburg
van me denken en dan . . goeie naal1l in lndii!!?!
Bovendien hier (zenl/ll'Oclltig) zou het ook nict zoo
erg zijn, al iemand in zijn jeugd een, ik zallllaar
zeggen, ook een naar de bruine Illei je' hedt gekeken, god, dat is hier... heel gcwoon hoor, heel
ge" oon, hier zIJn ze breed \'an opvattingen, dat
vinden ze zoo ... erg niet. Breed van opvattingen,
ja! Eh ... eh ... dat moet jij ook worden ...

MEVR. Breeu van orvatting'cn? Ze kenne hier zoo
breed van opvattingen zijn, als ze willen, maar daarom sta ik niet toe, dat ze iet' van jou zeggen. Van
een jonge jongen, nou ja, soedàh, maar ze zeien 't
van jou: Een getrouwde man Wee jij dan een::;
breed: Me goeie naam i me meer w:lard, hoor,
en ik ben trot dat ik 't ze schrijven kan. Daar ben
ik werachtig hoofzakelijk voor na lndit! g komllle ...
V. D. KOOY. Och... och ... , 't is of ie lcven
dcr van afhangt, wat zij daar denken.

oU dat i ouk zoo! En j zeil daar ...
MEVR.
och, och, of 'I niet zoo wa. Wat ben je toch een
nare kerel ... 't eene oogcnbliktel je iemand j.{erusi
en het andere jaag jc me dc stuipe op me lijf . ..
(s hreit) je maak mc zoo vcrdrietig - ik weet ommers toch wel dat 't niet zoo i ... dat jij, dat jij . , .

OE I ' .
Toean!

35 -

(brengt een telegram binnen). Telekral11,

M EVR. Uod, wat zei t ie, een telegram?
zou dàt weze ... zeker een dooie.

W at

V. D. KOoy. (teekent kalm af) Och, niks ... 'I
zal o\er een machine voor de fabriek zijn die we
verwachten ...
MEVR. Dat kan je z 0 van buiten toch niet zien,
toe, maak nou voort, een telegram. dat is over
een dooie: La's kijken. Toe nou!
\'. D. KOOY. Och.. . niks... voor de fabriek
natuurlijk. (Maakt het langzaam open).

MEVR. En der staat werachie Van der Kooy,
jij met je fabriek, god, tante Merie ken wel dood weze.

v. D. KoOY (heeft liet langzaam open gemaakt,
schrikt hevig,). Goeie god, wanneer is dat ve rzonden?
Negen uur vanIllorgen, en nou pa hier ... die post
in Indië .. . eh. eh ... eh ... Weet je wat dat i ...
dat is ... is ... Weet je wat we krijgen?
MEVR.

Nee ... toe nou, zeg dan!

v. D. KOOY. Eh ... eh... (veegt het angstz weet
weg) . . eh . .. een logé ... eh, lee maar ... "Kom
vanavond 5.30 zend wagen station . .. Trude ...
MEVR. He t (herleest) kom vanavond ijfh nderddertig ... zend ... wage station Trude ... He? Wat
is dat? Trude?.. Dat i een vrouw ... wat beteekent dat?

v.

D. Kooy., .

logé .. .

Zie je... zie je... dat i

een

-

36-

A\ EVR. Ja, dat weet ik nou al, een logec maar wàt
voor cen logé.
V. D. KOOY. Zic jc ... zic je ... Ecn vrouwclijkelogé, ja. Gocie god, dat die post, dat zoo laat
brengt, nu is er geen w~g n aan 't station gewec t.

MEVR.

Wàt voor

en loge, vraa a ik je. Wie? .•

V. D. KOClY. 0 ja ... dat i ." (doet gelzeimzinn(l[)
een. .. een... dochter van Schuit, zie jc (lacht
zcnulIIaclzlig).

,\\EVR. Van chuit? Heeft die ecn ... dochter? ..
Hij heeft me niet l cns verteld, dat ie getrouwd was.
V. D. Kooy. (zcfllllllaclltig).
el', dat is-ie ook
niet ... nooit c,,·cc ' t, maar dat is ... zie jc ... dat
is een voorkind! Zi je?

ME\'R.
ce, ik zie niks! Een voorkind? Wat
is dat. Ik ken wel aehter-kleinkinderen, achternichten ... maar voorkin ...
V. D. KOOY. In Indië heb je ook voorkinderen .. .

A\E\'R. We cr wat nieuws in de Oost. Wat zijn dat?

-

MEVR. Dat nocmt-ie een amouretje ! Mèt een
kind .. ' En begrijpe ? .. Ik lecr veel begrijpe, hoor.
N u ben ik veertien dage hier, niemand die der cen
mond van tcge me open doet, en nou ineen c n
voorkind, nou moet je 't ineens maar begrijpe.
V. D. KOoy. (draait) Oeh, hij chaalllde er zich cen
bcetje voor. .. Van de week, h, eh, zei di nog...
zeg nik aan je vrouw, zei-die, ze is zoo pa uit
Holland. .. ze kent onze breede opvattingen nog
niet z 0, he... dat zei-die, als ze nou langer hier
i .. , meer Indisch dan ... dan . .. dan zegge we 't
haar. .. dat zei-die! Doe nou niet gek tegen 'm,
hij houdt zoovecl van 't kind ... heeft haar al zoo
dikwijls moeten mi 'sen. Ze heeft op de Kloosterschool haar olJ\'ueding gehad . .. (mrt patIlos) 't is
zelfs mooi van '111, dat hij da kind niet in den steek
gelaten heeft! \\ ij zijn hier breed van opvattingen,
dat muet jij ook worden . Wor je vanzelf al ' je
meer Indisch bent. .. zie je, ja ... ï is heel mooi
van hel11!

ME\'R Nou, ik vind het nik meer dan natuurlijk
(heeft ilO/! altijd hef telegram. leest weer) kom
vana\'ond (ineens) Maar. .. Van der Kooy taat er,
.dat 's waar ook.

Koo\'. (schrikt) Staat dat er? 0 ja, 0 ja, dat
waar ook, dal doet ze altijd :
ellUit, per adres
Van dcr Koo), dat is vier wo rden, het kost hier een
dubbeltje per woord .. . weet je. Een dubbeltje!
.

V. D. Kooy.
MEVR.

Dat is een kind uit zijn jeugd .

God, daar h cf! ie lIIe niks van \Crtcld

V. D. Kooy. Dat doet ie ook niet zoo ganw . .. och. zie
je misschien . .. dat hij zich ervoor schaamt. •. ja. hij
schaamt zi h crvoor, llJaar hij hecft voor dc opvoeding
gezorgd ... h el aardig meisje gewordcn. pà 19 jaar
(zlef zijn l'rOllll' nog uiterst verbaasd) 0 h, dat lJloet
je loch begrijpen, \ roeger een amotl retje gehad met
een Inland ' che vr uw.

37 -

V. D.

IS

MEVR. Wat chanuali r duur... en een dubbeltje!
Bij on kan je voor ecn kwartje tien worden zenden.
Zoo . .. zoo, hcd! -ie een dochter. .' ee maar hoor,
natuurlijk zal ik li f voor der wezen, die Schuit, hoe
laat zei je... half ze .. . II en 't i nou al bij zeven,
en de logeerkamcr i nog overhoop! Een luge!
roept) c ' in, baboe, waar zitte jullie nou ... Schuit,
waar ben je, een verra sing ... cen verra in voor je ...

-

38-

-

v: D. Kooy. Ga jij nou gauw die kamer doen
(drlflgf ~aar n.qar de zijgalerij) ... ik zal hem wel
v?orbereld.en, ~Ij zou anders schrikken. Hij schaamt
~Ich. '. ml~ ~hlen. .. tegenover jou, ga nou gauw,
Je weet, hij IS zoo verlegen van aard.

39-

MEVR. (lachend af). Je dochter, Schuitje, je dochter!
Kom, nou doet-ie net of ie van nik weet. .. (om hel
hoekje), je hoef je niet te schame hoor, we vinden
het niks erg.

TIENDE TOONEEL.
NEGE

DE

TOO

EEL.

Schuit, Van der Kooy.
De vorigen, Schuif.
SCH IT. Wat. .. wat. .. is er?

SCHUIT. (onbeholpen verbaasd). Goeie god, wa t
zegt ze... me dochter, heb ik een dochter? Daar
weet ik niet van, van zoo'n dochter.

Riepen jullie?

V. D. KOO\'. (dringt !laar 1Veg). Ga jij /lOU gauw
voor de logeerkamer zorgen.

V. D. KoOY (valt in eell stoel). Ze komt direct.

IIlg

SCHUIT. Maar ik weet er niks van ... het kan bijna
niet. .. bijna niet. .. van zoo'n dochter.

V. D. KoOY. Wat zei ik je nou? Ik zal hem
wel voorbereiden ... (lI'enkt Schuit zijn mond te houden).

V. D. KOOY (kijkt of zijn vrouw weg i') Kerel ..
kerel, (grijpt zijn hand) kerel, vijftien jaar lang hebben
we • amen gewerkt. ..

MEVR. Oeh, die goeie Schuit!
VOor je... raai-es, raai es!

Een verra

M~VR. Je h?eft je niet te schamen hoor, ik . . .
begrijp veel 111 de Oost... enne .... e hebbe hier
breede opvattingen.

.y. D. KOOY. (wanhopig).
biJ zes en.

Ga je nou? 't I

al

MEVR. (grijpt Schuit's !tand) Ik zal lief voor der
wezen, hoor ... had je me toch wel 's t:f11éS kenne
zegge, ik ben ook een vrouw van br ede opvattingen.
v. D. KOOY. Als jij nou niet die logeerkamer in
orde maakt... dan,.. dan doe ik h t. Ze is er
dadelijk ...
CHUIT .•"'aar wat

er, ,. wie ... wat. .. ?

S HUT. Ja... vijfticn jaar... Jllaar een dochter,
daar weet ik ...
V. D. KOOY. Vijftien jaar dat i een half llIen eh en
Icven ... wc hebben vreugde en leed amen gedeeld.
Wil je me helpen? Truc! komt. .. tele rram .. . te laat
hier. .. niet eens de \\agen kunnen zenden.

SCHUIT. (verliclll). O,jOIl do hter. Zeg dat dan! ou
die vindt wel een wa, en ... Weet ze 't al? Je vrouw?
V. D. K DY. Ze weet nOl! van een docht r, maar
ik heb maar zoolang gezegd, dat het jo 11 dochter was.

SCHLIT. (lIaif). .\1ijn dochter? Maar dat is to h
niet zoo?

-

-

40-

41 -

ELFDE TOO 'EE L.

V. D. KOOY. Ik hcb 'I Jllaar gczegd ... om de . itllatie
te reddcn ... Ik wou het daarnct al zeggen ... maar
ze maakte het mij zoo Jlloeilijk, ze deed of haar
leven ervan afhing.

Vorigen, T/ïldc.

0 r leven? Nee ... dat

mag niet.

(Trude is een jong kind met donker lzaar, mooie
groote oogtIl rank, lenig figuurtje).

V. D. KOOY. ja, ja, ja. ja. . .
ou (oen hch ik dill
maar gezegd... later heldert zich dat allcmaal wel
op ... allemaal hoor! Latcr. Wij sturen Trllde u\'ermogen \\'eer weg. Hoc kan ze me dat aandoen ...
zoo onverwa h' te kOlTIen.
chuit wil je !liL' ecn
d:cn t doen... mij... en me armc vrouw? Doc
voor ecn paar dagen maar, of jij Je \ ader ben ...

TRL'OE. Dag pa ... dag goeie, oude c~lIit. (zoent
ze beiden). Zcg, jullie zijn ITIo~ie, hour, l1Iet een e;n
\\ alTen te zenden, en wat zIJn dat voor Illaill.ercn,
me "te SCluij\'cn nog maar niet te komen,. \\'OU j~ n!e
weallOuuen? ~~e~ hoor, ik ben reel te n.leuw ·g.1 r~g
de Hullandsche mama te zien, ik denk, Ik zal Jullie
verra~sen ... Ja' ja!

CH IT.

(ge cflrokkel/).

,CHlIT. Maar zie ik daar naar

uil?

Precies... kerel, precies ... je lijkt
sprckend op cnvader. " op alle \'ader~ lijk je ...
Uie lijke allemaal up mekaar, kcrcl, cllllit. Vlj tien
jilar lang hehben we samen gewerkt. . Waren we
vrtclltlen!
V.I). «00,.

SCHUIT. Van der Koo)' ... jc wcct, ik ga \'oor je
door 't ,'uur. Maar een dóchter?
V. D. KOOY. 'I I\\oet
0111 haar!

SCHLIT.

kerel ... 0111 all CS, doc 't dan

SCHelT.

Ja ... ja ... we zijn wel verrast ... erg

verrast.
TRL'DE. Waar is Oesin, laat hij lIIijn ta eh even
tlit de \ 'agcll halen, ik vond gelllkk~g l.lOg een. ado
aan het. tation . .. M:;ar wat staan Jullie daar allebei
van Lotje getikt?
SCHUIT. Van Lotje getikt, ik van Lotje getikt?
'ce, wacht, ik haal die ta eh wel even... (loopt

Izel erf up).
v. D Koo\'.

Is dat 7.00 is, dan ... ja, dan ...
TRL DE.

Kindlief, ik schreef je toch ...

Maar \\ at een gezicht, vadertje.

V. D. KOOY. ja. hè, je zal 't doen, he!
CHUT. Dan moet het maar ... i k ga voor je door

het \'uur, he! Zelfs van 't vaderschap ...
\. D. KO(n. (aangedaall). je bent e n waar, een
oprccht. l'en waarachtig, een groot vriend. (staat
hem dl' hand te sc/lltlllell, als een s/lui/(t; meisje dl'
\loorgalerij binl/NI kom l(Jopen)

v. D. Koo\'. (angstig, haa tig)
iet zoo luid .. .
zie je ... zacht nou .... :t i een bijzun~er geval ... :
een moeilijk gcval ... kijk ... d~ zaak Zit zoo ... ZIJ
wcet nog niet. dat ik zoo'n IIcvc dochter heb ...
cn . .. Goeic gou, had ik het cr toch .maa,r gezegd,
n nou \\ aren \ 'c bang, dat de \' rras~1I1~ Ineen Ie
groot zou zijn, zoo pa uit 1101land, zie je. . .
ou
\villen we ... willen wc net doen alsof ...

-

42-

-

TRUDE. Maar wat is er toch vader, net doen
alsof ... wat net doen al of ... wat!
SCHUIT. (komt terug met de taseh, terwijl hij'
moppert tegen den, koet ier buiten): Sampce, ja ...
sàmpee! Die k reis ... nooit crenoeg. Ik heb zeker
weer te veel gegeven. Dan mopperen ze altijd!

V. D. KOOY. Alsof... och Schuit... ne m jij
haar nou eens ll1 e ... hier ... in het kantoor! crlet
jij 't er nu eens... ze kan elk oogenhlik komen
(dulVt ze rechts in het kal/toor) . Toe, Trud" .. . doe
nou preci s wat Schuit je zegt, voor een paar dagen
maar. '. gauw nou... daar i ze al... c.laar ...

TWAALFDE

TOO

EEL.

(Als hij de deur sluit, komt zijn vrouw uit de
zijpoort, Van der Kooy herstelt zich).
ME\'R. (om dell hoek)
ou? He! B dro"e me
oore me ... Ik dacht, dat ik ze hoorde, waar is ze .. .

43

MEVR. ja, wat een situatie. . . 't chaap .: . Ik
zal as een eige moeder voor der wezen, dat IS de
plicht van elke vrouw.
V. D." KOOY.

Ja, doe dat, doe dat.

MEVR. (aal/gedaan). Zijn ze daar binnen? Och
wat zal die goeie Schuit blij wezen.
v. D. KOOY. 0 ja, die is heel blij, heel blij ... die
is dolblij. 0, die i zoo blij.
ME\ R. Dat kàn ik me begrijpen! Maar wal doe je
zenuwachtig .. ' wat sta je te draaien, ben je niet
lekker! Toch niks aan je hart?
V. D. KOOY. 0 nee, ik ben heel lekker... heel lekker, alleen maar ... och, zie je ... ik ben ook blij v?or
S huit ... beste goeie kerel ... Enne ... zenuwachtIg?
Nee! of ... Ja! Och zie je, ik was bang, dat je wat
geks zoudt z ggen! Als je der nou ziet, he, zeg da~,
wat aardigs ... bijvoorbeeld: /loogst aangenaam keJl1~ls
te maken of zoo iets, he... dat zeggen we hIer
altijd in Indië! ... zet haar op haar gemàk!

V. D. Ko y. (ol/I/ooze/) Wie? 0 ja, Trude .. .
bedoel je haar . .. ja, di is gekomen, hahaha, even
bij haar ... vader, je begrijpt (zenml'achtia) zoo pas
bij elkaar, moet je ze wel even alleen laten . .. he,
vader en dochter . . . niewaar. Aandoenliik oogenblik ! Zeg, doe nou in godsnaam tegen "het arme
kind of je alles heel gewMn vind!, he, ik bedoel .. .

(Schuit, trekt Trude mee, die schreit).

MEVR. Wat dàcht je nou eigenlijk van me .. .
dat ik geen ziel in me lijf had?

MEVR. Daar he-je der (breidt ineens haar armen
wijd uit). Kom in mijn armen, kind.

V. D. KOo\. ja, he, 't arme schaap, 't i
ongelukkig genoeg, zoo'n situatie ...

TRUDE (aarzelt even, valt dan snikkend in haar
armen.)

al

DERTIENDE TOONEEL.

Vorigen, Schuil, Trude.

-

.Jó -

-44~ EVR.

ZOO... god kind, huil je? ja. de emotie,
al je je vader in zoo lang niet heb gezien . .. (snikt
ook) Welk 111 in ons huis . . . 0 ja ... 0 ja, hoogst
aangenaam kennis te maken (tot I'. d. Kooy) Zeg,
dat slaat nou net al een tang op een \'a rken! jij
met je aangenaam kenni<; te l11ak~n, zoo .. , zet je
op je gemak , meisje ... doe lllaar net of je thuis
bent. Bij je eige moeder. . zoo ... zet je hoed af. ..
(helpt haar, strijkt haar de /ZareTl uil de Dogen) zoo ...
je zal je wel eens willen opfrissehcn. he? Ik laat
net effe de mandikallll:r opd \ijl n, je \'ader heeft weer
zoo met water gekledderd. da" net een poedel, als
<lie zich baait... (tol
elll/it). God, waarom huilt
dat kind nou zoo ...
V. D. KOOY. De aandoening.

SCHl'IT (wanhopig). ja, en de situatie ...
\EVR. Wat? Beginne jullie der nou zelf o\'er? 'I
Arme kind! Trek je der niks van aan hoor, wij zijn
hier breed \ an oiH·attingen ...
TRUDE (snikt). Ik ga maar liever weer weg ... ik
wil liever weg!
ME R. Wat zeg je ... zie jullie wel, mirakels, nee
hoor! je blijft bij ons, zou, (kust haar) ik ben \eel
te blij, dat Je ons ben. En je. rader ook ... niewaar,
eiwit? (kijkt pan den een lIaar de ander). Wat
een lie\'e dochter heb je. . . chuit. '. als ik 't zeggen
mag ... maar sprekcnd je e\·enbeeld ... die neus ...
zelfde oogcn, god kind, wat lijk jij op je vader ..

SCHlilT. (l'erbaasd). Sprekend mijn evenbeeld ...
(Trilde schiet in een ::ell/lwal'hligen lach).

MEVR. Ha, zie je wel, nou lach je weer. .. daar
lacht ze al weer. .. Wij zullen 't amen be t vinden.
hoor, je blijft hier.. Ik kan wel wat vrouwelijke
hulp gebruiken, maar wat sta jullie daar allebei 't
schaap aan te gapen ...
V. D. KOOY. Gapen, gaap ik?

l\\ EVR. Nee je gaapt ni~ t, zoó'n mond, zulke oogen ...
noem je dat nou iemand p zijn gemak zetten?
Zoo, Scllllit. .. breng jij je doch ter nou eens naar Je
kamer
ja jullie zalle ï moete chikken hoor.
\ an d'er Kooy, hoe kon je nou weer vergete 't dak
te late nakijken en ik heb 't je no er zOO gezegd.: .
't lekt in de logeerkamer as een pot. ., ou heb Ik
't bed van de logeerkamer, maar naar Schuit Zijn
kamer late brengen, en dat moet je vannacht maar bij
je vader slapen, kindlief .. jullie zulle ook wel veel
te bepraten hebben ... dat kan ik me indenken, al
ben ik zelf nooit. .. (aangedaan) moeder gewest!
Zoo, gaan jullie nOu maar (dringt ze naar dl'
zijgalerij).

V. D. KOO\ .
SCHUT.

ce, maar dat gààt niet, dat. ..

Dat gaat niet. .. dat. ..

MEVR. Wàt gaat niet. ..
V. D. KOOY.

Van die kamer. . .

M EVR. (tof Van der Kooy) Wat heb jij daarm cc
te maken.
V. D. KOOY . Hier in Indië ... zie je.. ' gitàt dat niet.

SCHUIT. 'cc, dat gààt niet. MaaT ik k~n \:~l bij
ittel in 'j paviljoen lapen. Hier 111 Indle gaat dat
niet, hier in Indië gaat dan ànders!

-

46-

MEVR. Z~:)Q ? Gààt dat niet in Indië? Nou goed,
dan wee.t Ik.. ~eter. .. . ze slaapt vannacht bij mij .. .
en Schuit bij JOu. Nlcwaar kind, dat wil je toch
wel? Doe maar net of ik je eigen moeder ben,
hoor. ~oo ... S huit, breng jij er nou even naar je
kam.er, je kan der ~0rh wel bij weze, al ze zich
opfn ch!. .. met al die manieren hier in Indië (drin{{1
ze lIaar de poort).
SCHUIT. Ja, maar ... ja maar. ..
V.

D. KOOY. Ja maar dat gààt niet, dat. ..

TWEEDE BED R IJ F.
Zelfde voorgalerij. Twee weken later. Links zit
Trude te naaien ... rechts Mevrouw Van der Kooy
in kimono, languit gevleid in een luierstoel.

ME~R. Wat heb jij nou voor begrippe. Voel je
dan niet, dat vader en dochter wel eens alleen willen
zijn. Wat weet jij van het .vader chap ... Ben jij ooit
vader geweest? (duwt SchUil en Trude de zijgalerij in).

v. D. KOOY. (haastig)
MEVR.

1

U

EER

cc, nee, natuurlijk niet.

TE TOONEEL.

Me~'rollll',

Trilde.

bemoei je der dan niet mee.

v. D:. KOOY. (s~aart beiden in wanhoop na) Maar
dat g~~t (.och niet. In Indië gàilt zooiets nlet. ..
Dat raat met. ..
MEVR. (haalt de

cl/ouder' op).

Doek.

MEVR. (Iel'st in een boek... Tenvijl zij een blad
omslaat, lIalt /taar zakdoek. Zij kijkt el 1'111'11 naar . ..
roept dan): Oe in! (na een pauze \Veer:) e in!
(De huisjongen verschijnt).

MEVR. Kassi zakdoek... (wijst op de doek die
vlak naast IIGar ligt. De jongen reikt /taar dien aan,
gaaf dan weer heen. Zij kijkt even vragend naar
Trude .. .)
ou . " kindlief hoe. '. hoe dee-ik dat nou?
TRUDE.
MEVR.

Wat, me\'rouw?
Van die zakdoek ... Indisch of niet Indisch?

TRUDE. (lachi).
werkelijk!

U zult zeker gauw Indisch zijn,

-

4 -

MEyR. Gauw, ~~e? .. ja, Van der ~ooy wil 't zoo graag
en I liJ heeft geliJk. Ik moet Inu l,eh worden ik zal
~ijn be t doen ... En jij bent een lief kind' ... dat
Je me zoo helpt. Och, ik wil alles doen voor Van
der Kooy en voor zijn permotie . .. Als-ic later
eerste wordt, dan nloet- ie een vrouw hebben niks
minder als een andel, waar hij zieh niet v~or te
,chamen hoeft.
TRUDE.
ME\'R.

TI~ DE,

49 -

(in gedaclilen)

eell!

MEVR. En nou ik zoo veel van je ben gaan houden, nou wil ik je niet meer missen ook, wil je wel
gelooven, uat i k altijd (aangedaan) verlangd heb,
zoo'n lieve uochter te hebben.,. Toen wc gecn
kinderen, kregen... heb ik dikwijls gehuild hoor,
nachten lang, .. maar Dirk was ouk altijd weg.,.

,\bar dat uoet hij immer niet, me\·rou\\'.
ja maar, dat zeit-ie . ..

TR 'DE. Och dat meellt luj niet zoo. hii \ 'il
alleen maar dat u wat Indiseher wordt en heusch
da t i - uok maar tijdelijk .
'

,\\ E\'R.
?CIll je uat maar tijuelijk, hij heeft hl'!
me nou al vier keer gezegd. " ik moet Indisch zu'
en Indisch Z 0 , ik hoor hier 111 et anders! En anders
, ta ik zijn per1l1otie in de weg, en ik mag "'erachtig
n! t eens wat zeggen, al dat IJlen eh hiernaast l11e
l11troukt. J
\\oest ik dààn'oor naar Indk kome. Dan
"as. bij ons op Kattenburg antIers, daar hoetde je
van Je hart geen moordkuil te maken.
TRLDE. Och trekt
zich er 111aar niet- van aan.
Kijk, hier, 't is direct klaar, nog even afhechten
En U zal eens zien, hoe snoezig U een arong en
kabaja staan, en ik ben benieu\vd .. , wat ... uw
man daarvan zegt. ,"' ct een saron cr en kabaja bent
~
U ineens Indisch.
, .\1~VR. Zo~ kil~~, ZOU)<..! denk~n?
'ou, ik hoop
t, JIJ ben.t lief, .lIJ begrijpt me, t i waarachtig of
Ik Je al jaren ken, he, wc zijn in die t\ 'ee weken
al. heelemaal eigen met mekaar, jij en ik ... je moet
nl t meer weggaan, hoor. alken huudt een \ruuw
h<:t in Indië niet uit. Van der Koo)' wil je we!:,
hebben, !~aar dat mèènt hij zou niet, weet Je, r
werkelIjk een be:te man, je kent 'm niet zou als ik.

TRUDE.
klaa r, die
eens zien
Ik zal U
moet ook
deur) .

(houdt een kebaja tegen liet licht). Die is
1110et U IlU dadelijk aantrekken, W' zullen
hoc Indi eh U dan bent ... Gaat U mee?
welllelpen uw haar te doen! Want dat
ander zitten ... (gaan samen af. lif/ksche

TWEEDE TOONEEL.

Van Wie/af/dl, later Trude.

Uit den tuin kOl11t Van Wielanut, heeft een tuil
hloemen in de hand. AI hij ziet dat er niemand
is, eh ik! hij even zijn haar goed voor den piegel
in den tandaard en roept.
v. WICLANDT. Sapacla? Sapada?
(De jongen verschijnt uit de poort der zijgalerij,
ge/ijk daarmee Trilde lIil de /inksche deur).

TRI,., DE, Riep er iemand? (De jongen weer af).
V. WILLA DT. Ahi , i Van der Kooy niet thuis,
juffrouw Truue? .. 0, ja dat is waar, die i op de
fabriek, zeker weer naar de 1110lellS kijken, die loopt
gewoon met molentjes ... hihi hihi ... (lVacM even,

-

50-

en als Trude niet mee/aellt:) 't i Jllaar een aardigheid, ja een ààrdigheid, een woordspeling, Jllolen ... .
molentjes. .. Patente vent hoor ... patente vent .. .
En is mevrouw er ook niet?
TRUDE. Zooals U zi t. Zij i. bezig aa n haar toilet.
V. WIELA ·DT. (Trekt den neus op). Alweer aan haar
toilet. .. ahi ... aan haar toilet... maar, dat treft
patent .. ja .. pardon, ik steur toch niet ... ik b n
blij, dat ik U allcen trcf, ik ben blij, ik hen heel blij.

TRUOE.

En ik ben blij, dat U blij bent!

V. WIELANDT. Hihihi ... :
ook? roei . . wat
heeft het weer geregend vannacht. .. dal houdt maar
niet op. 't r~egcnl bij mij thuis overal in! Maar nu
is het wecr droog.

-

51 -

V. IV JELANDT. Een boodschap ... ja, ... of nce, eigenlijk
niet heelemaal. Het wecr W<lS droog. en toen denk
ik, zal ven bij de familie aanloopen. Als het droog.i
loop ik er graag eens uit. En och, waar kwam Ik
Qok weer voor. 0, dat geheugen in Indië, dat geheugen!
Een menseh heeft eenvoudig gcen geheugen Illeer in
lndië, 't is weg ... zoek!

TRUDE. (spottend) Wil ik U eens helpen (wijst op

de bloemen).
V. WIELANDT. 0 ja, dat i waar ook, die bloelllen
ja, ik ... ik... Mooie bloemen nietwaar, pa siebloemen ... pas'ieflor •... ik dacht, die zal ik .. .
juffrouw Trude even brengen. Ab oluut vergeten .. .
't Wordt werk lijk tijd, dat ik repatrieer, niet uit te
houtIen in dat land. je wordt hier ab oluut kindsch,
idioot. .. heeft U dat ook al eens gemerkt? ..

TRUDE. Ik niet! U b I1t weinig complimenteus.
TRl'DE. Gaat U zitten, waar kali ik U mce helpen.
. WIELA. 'DT. Ja ... hcel droog... Ik b n blij .. .
Ik steur toch ni t. 0, dank U (I!aof zift n) Apropos .. .
dat is keurig hoor ...

V. WIELANDT. Alaar nee. Ik bedoelde
niet, pardon
ik bedoelde, dat ik nu en dan het gevoel heb, niet
heelell1ààl natuurlijk, maar of je het zou worden.'
Dus dat merkt U nooit.

TRUDE. Van mezelf niet.
TRtJDE.

Wal is keurig ...
V. WJELANDT. Daar ben ik blij 0111 .•• heel blij.

IEL NDT. Maar die japon! Dal is keurig,
dat heeft U patent in elkaar gckregen, patent heur ...
V. \\

TRL'DE. Pardon, 't is geen japon, cen peignoir. En
van de naaister.
V. WIELA, 'OT. 0 ... zoo, nou maar dat i in orde,
heur ... staat
patent ... (even vcrlegen), dal heeft
dic naaister dan patel t in ord gekregcn!

TRL'DE.

Had U ecn bootl'chap?

TRUDE. Ik ook. Iloezig zijn uw bloemen, maar
wat zei u. Wou u naar Holland?
\'. WIEL NOT. Ja... ja... maar ntre-nous, he?
Dat geheugen hier! Ellendig klimaat. En dan ... een
kleine affaire met de directie. Verdèmtle affaire, verleden jaar klein dividend uitgekeerd. Gooien ze
natuurlijk direct de schuld op de admini trateur, maar
kan ik 't helpen dat er geen uiker in 't riet zit. Ik
Jllaak het toch niet. .. hihihi En dan die rietbranden I

-

-

52-

Als je je rug draait, steekt dat Inland che tuig je de
boe l in brand. En dan i het ook weer de chuld
van de administrateur. 0, die directies in Holland,
die moe ten onder curateele gesteld worden, mijn
zwager net zoo goed al de anderen. Mij, mij ter
verantwoording roepen. maar 't kan me geen zier
bommen, geen zier, i k ben binnen; ga wat reizen
in de wereld. Als ze nou maar niet denken, dat
ittel het beter lapt, zoo'n idioot.
TRUOE. (blij) Nittel? En...
ittel cen idioot?

n vindt U meneer

V. WIELANDT. Eb.oluut. .. heelemaal een man van
de theorie ... Ja ... ja ... ! Schrijven ze mij hè/1/ . . .
als waarnemend administrateur te benoemen, ja .. .
ja .. je staat voor de gekste dingen (Trude geeft
(eekenen pan blijdschap) Ja, ja .. loopt absoluut in
't honderd, ik ga reizen... Houdt
ook zoo van
reizen juffrouw Trude.

TR DE. 0, ik ben er dol op " Ik zou wat graag
Holland eell willen zien, en Parij !

v. \VJELA DT. ou, nou, nou ... dat klopt patent
dat. " mijn idiaal is altijd gew e. t, reizen, met een
lief vrouwtje. Maar o. dat 'J. erk, he ft me altijd hier
gehouden ... nooit gelegenheid gehad dames te leeren
kennen. En nu hoopt ik zoo ...
TIWOE. Groeien die bloemen in uw eigen tuin?
\. WJELA OT. Ja, ja .. ' zeker .. . pa siebloclIlen, ik
dacht, jui t iets voor mij om aan juffrouw Van der Kooy
te geven, de beteekeni . die deze blocm juffrouw ...
Trude ... !
Stem (van Mevrouw van der Kooy): Trüde!
v. WIELA OT. He? Der i hier een
ik (herhaalt): juffrouw Trude ...

cho, geloof

53 -

STEM: Trude ... zeg ... toe help me nog effe ... der
zitten geen knoopje' aan die kebaja. " hoe llIoet- ie
dicht en breng I1IC ondeklonie flessic ook el'en llIee,
't staat op tafel, ik staan hier nakend.
v. WI ELANDT. G(leie god, 't is mevrouw ... ( r ilt) . ..
ze staat. .. ahi. .. nakcnd!
TRLJDE. Mag ik e\'en.
V. WIELANDT.
alleen ... ik ...

Komt

u

n g terug? Ik bedoel

TRt·OE. Ik moet haar nu helpen, als u een andere
keer. ..
V. WIELA. OT. (zw/llttachtig) O-ja, ja ... begnjp ik, ik
had 1I wat willen vragen ... Maar't is misschien beter
als ik h t u schrijf ... ik zal het u ch rijve/l, moet u
erieus lezell . .. dan ga ik nou (traeM haar hand
even vast te houden, maar Trude I/wakt die los,
gaat hecn).

v. \VIELA. 'OT. (als hij den tuin weer ingaat) . Ze
taat. ., nakend.. . 0 ... goede gut. .. wat een zegcn
toch, dat er kleeren uitgevonden zijn. Wat een
zegen toch ...
DERDE TOO

EEL.

Tru({e. laler Niltel.

TRUOE. (Komt bijna dadplijk terug... haalt op 1'1'11
drafje liet flescllje eau-de-wlognc, dat zij vergat,
brengt hct, komt dal! wcer binnell [oopen, ziet in d('
l'ertc Cl'cn \Ion Wirlalldt na, buigt zich dan om de
recMer-muur en wenkt /laar liet paviljoen . . . ) ittel!
(WUIft helll te komelI). Nittel (ill toetoepjas, komt bijna
onmiddellijk. .. ziet evcn rOlld... en wil liaar snel
kusscn).

-

ee, dààr riep ik je niet voor.

TRUDE.

NITTEL. Toe, nou . . . der is niemand, geef me nou
gauw een ...
TR DE. (Ondeugend). Een wat?
NITTEL. Een zo n natuurlijk.
TR DE. jij

TRUDE.

Nee ik wc t niks, ik wil niet . wcten ook.

NITTEL.

Hou j

ee, hee-Ie-mààl niet!

NITTEL. 0, daar zijn de kuurtjes weer ... (trekt
haar op lijn schoot) Wat i er, hou je mis: hien
niet genoeg \'an me?

TRLDE.
NITTEL.

Maar wat staat er dan .. .

TRUDE. Daar . l aat, leelijke gelllccnert, dat ...
laat eens goed kijken, dat jij waarnelllend adlllini trateur wordt op Toel oeng Baroe.
NITTEL. (sp rillf.l t op)...
ee maar, wcl goeie
got, waar ... waar lie je dat? (voelt aan Zijll borstzak).
TRUDE. (ziet dit) 111 je oogen. Waar anders?
Dacht je som:, dat ik de brief gelezen hebt, die je
daar in je norstzak hebt ?
'é, ontken hel nou
maar niet!
NITTEL. (overtuigt ziclt !Veer dat de brief er zit) .
'ou breekt Ille klomp ... dus je weel ervan ... en . ..
Maar nee die brief kàn je niet gelezen hebben, ..

dan niet meer van me?

TR DE. (ondeugend)

'ITTEL.

ITTEL.

55 -

chijnt behoefte aan zoentje te hellb n.

ITTEL. ({achend). Daar heeft ied reen behoefte
aan n de gelegenhcid (ziet weer rond) is zoo zeldzaam (neemt lIaar in zijn armen). Heerlijk dat je nu
blijft. Weet je waarom?

TRUDE.

-

54-

ee, want je \'erzwijgt me iets.

TR DE. Zoo, 'I is du
gezegd.
• 'ITTEL.

waar?

En mij h b je niet

.\\aar licvclinl1.

TRL DE. Zc y nou maar niet lieveling, ik kijk je
n ooit me 'r aan!

Ik ... ik ...

Ja,

iet

heLi heel èrgs ... Denk een' na.

Ik weet 't niet.

TRL DE. Ik wc t het v. I (neemt zijn Itoofd til scheil de haneiell). Weet je, dat er zoo iets he:taat. ..
al. gedacht 11 lezen? Wacht . .. (mil/eert /lei) laat
eells kijkcn ... Danr staat ... in jou oogen. dat je ...
Zie je wcl dat je mc iet:; verzwijgt, zoo 'n gell1eencrt,
daar Slaat. .. ik kan niet begrijpen dat je mij zlJuiet'
niet \erteld heb, .. wou je dat ik geloofde'. dat .•.
jij het eerlijk meI me meent?

• ITTEL. Ik moest het geheim IlUaden, het i me
uitdrukkelijk verzochI ... en het is nog niet eens
zeker, ik lIloet alleell .einen of ik in prinCipe genegen
wa:. I'OU ik heb geseind... Accoord.
TRUDE.

Ook al zonder 11 lij erin te kennen!?!

I 'lTTEL.
Moest Ik zooi els, zooi et aan jou vragen?
Hoor eens, lieve kind, dat moet je meteen maar
weten, ik \\ 11 111 et Je trouwen omdat ik vall je hou,
maar mijn laken doe ik zelf. All en lIlag ik hangen
als ik weet, hoe jij eraan kom. . . i mand weet 't nog.

-

-

56-

TRL'DE. Dan weten vrouwen het al lang. Dus je
hebt geseind? Jij hebt durven eillen zonder mij cr
ook Illaar zbOveel van te zeggen. Weet j w I, dat
dat een reden tot echtscheiding is.
NITTEL.

En wc zijn nog niet een

getrouwd.

TIWDE. Dès te erger (1I1eatraal. lief) Dat Illnakt
het lTcwoonweg I'rèi!selijk. Maar Ik weet nu wat ik
aan je heb.
oelll je dat van iemand houden?
(boudeert).
ITTEL. Trude-lief. ik eloof dat wij tegen elkaar
opgewa sen zijn... En dacht je nou, dal je niet
van iemand houden kan, als ie je zaken hehartigt. ..
zwijgen was hier macht... leIs \'at je bereiken
wil, daar moet Je nooit met een ander over praten,
want dan bereikt dil' andere het. .. Maar \ an wie
weet je dat nou?
TRLDE.

Van de baa

zelf!

ITTEL. (Fluit !IISSe/WII dl' tandel/) . Zot'> ... heeftie zijn ontslag al fhui ? .. Wat zei die?
TRlJDE.

Dat hij opgevolgd werd door een idioot.

NITTEL. Erg vri ndelijk . .. Nou ja, begrijpelijk,
als je het zelf ben ... dan denk je dat iedereen het i .
TRUDE. NOl! maar ik vind hem heelel1laal zoo'n
idIOot niet... Kijk eens wat een mooie bloemen hij
mij meebracht... Passie-bloemen.
NITTEL. Hhm, ja... h cl mooi... E.n weet je
waarom ze zoo heeten? Omdat ze in gloeiende
passie maar een dag bloeien en dan uitvallen . Heelemaal geen compliment, di een meisj' cadeau te doen.
Ik zou zeggen, een beetje he I erg idioot.

57-

T RLDE. Zoo vin je. . . Maar ZOO' II erge idio t is
hij toch niet. W eet.ie \~at hij wil ~aa n d~en? Met
een lief jong vrouwtje reIZen. (plagerig.) Wie zou dat
n U wel zijn.
NITTEL. (be list).
TRUDE.

Jij niet!

He? Ben je daar zoo zeker van?

NITTEL. Ja, want voor hij een ka~rlje kocht, zou
ik 'm zijn nek en twee beenen tegelijk breken.
TRL DE.
ou, dat heb je al gedann. (lachend) . Maar
m:1ak je niet kwaau ... ! Ik wil alleen maar weten ...
zal je me. als \\ e getrouwd zijn je geheimen vertellen
of niet!
NITTEL. Dat hangt heelelllaal van de geheimen
af. En als ik er me eigen beenen niet over kan breken.
TRl'DE. (Ziet hem lachend aan, gaat weer op zijn
schoof zitten). Wat ben je toch onhandig. Wil ik
jou nu een een geheimpje vertellen? Hoc je met
vrouwen om moet gaan. Nou, laat een vrouw altijd
in het idee, tlat ze al je zakengeheimen weet. .. en
vertel ze haar nooit .. Wij willen dat zoo! Als ze
prettig zijn. . . kunnen. ,:vij .~e tpch nooi.t voor ons
houden ... en als ze naar zIJn ... bOk met! (II/ecns
op eCIl anderen toon) 0, v nt, je had hem moeten
zien .. apropos... ik tellr toch niet ... apropo .. ,
dat i patLlll. heur! Dat geheugen in Indië!" Wil je
wel geloovcn, de laat te dagen i hij hrelemààl idioot.
ITTEL

iks nieuws.

TRUDC. lee, maar 001< met mij. hij loopt me als
een hondje achterna, met "apr po " ... en bloemen . ..
(ziet zijn gezicht betrekken). Maar '.t geeft heil: toch
niks, hoor ... Ik hou alleen van jOu ... van jOu ...
dat weet je ook wel (kussen) Van jou.
NITTEL. (nceml haar weer op schoo l) Lieveling
(kussen).

h

58-

T; I?E. z'1(~ict
n

guit(f! naar 'lCm op, terwijl ze haar
borstzak laat glijden om er den brief
lilt te halen). Zoo, laa.t nu die bri f eens zien, (ku sen)
en , w~.t, n.?g een br!ef ~~ een Ansicht? Van wie?
(TenvIjl zIJ zoo bezig zijn, verschijnt Schuit uit de
foort. he~!t.:. een scha/el met doerian-vla in de
Ifn~ f!.1j ~tef het paartje l'erliefd doen. maar doet
a sa,:I hij n~e~ zag, loopt recht naar een stoel bii
ree ltsche zitje.
:J

qn

In

- 59TR DE. ittelliet me (aarzelt) een An icht .den . .. ja!
We zilten hier.
SCH IT. Wat? zaten jllllie daar? ik van gezien,
Een
nsicht . ,. een Ansicht ... wat intres ant (eet
door, spotlencl)
ittel is dol op An ichten, dat weet
ik. Maar alleen op mooie an ichten hoor... hij
verzamelt ze ... in een album, geloof ik.
ITTEL.

DERDE TOONEEL.

Vangen, Sc/lUit.
HeiT ... He ... he... da's lekker dat is hecrlij'k
'
dat maakt. .. ja!
TR DE.

l

( (geschrokken olweind): \Vat is lekker
ITTEL. \ wat maakt?
'

· . !l UIT. (doet alsof hij ge chrokken is). H ' He I
jll!lie lat~n me chrikken ... Hier dit. Die do~rian'
Die .heb Ik me I~kker laten klaar maken . . al- kintja~
doenan, . .. Er IS niemand, die dat zoo lekker kan
al onze oude Sarina, nèt room.
' .
· TRl!DE. a, ik ruik 't al... 0, lieve ellUit, hoe
kan je, dat .nou do n ... het stinkt zuo Ihol/dt den
neu dicht) je weet hoe ik die lucht haat.

k' d
· SCHt.:IT. Geen heerlijk r vrucht in Indl'e'
lief . . . D Ie.. Iuc Ilt. Ja. die lIloet je der op '" koo)
'
?
,
de 111toe maar bij-nemen. En als je 't eet, ruik je 't niJL
!11 er (eet kalm door). \\'aar kwamen j'ullie zoo
Ineen \'andaall?

it Zandvoort, Schuit. Hier is z .

SCHUIT. 0, i ie er ook. Jok je niet èèll ! Ik
dacht. .. nee ik dacht nik. En nog wel uit Zandvoort (neuriet)
"En as je van de duinen glijdt" .. .
(:::ief ineens naar de kaart) . . . ja . .. ja .. Zandvoort .. .
(em tig) maar wat is dat veranderd? (met eell krop
in de keel . .. ) Daar, zie je, was ik ook! VroegerIaat eens kijken, dat is nou dertig jaar geleden.
Lang, ja? Wat een tijd, he .. , Met mijn moeder nog,
t goeie ll1ensch.
I' ik geweten had, dat ik hier
nooit meer w eg zou komen, dan was ik in Holland
geble\'en. '. Eenmaal wa ik al klaar om te gaan ....
Toen kwam de brief, dat ze dood was .. , M e
moeder! En toen ben ik Illaar verder geble\en, wat
zuu ik nog in Holland gedaan hebben,
TRt.:DE.

(legt haar arm om hem). Arm

chui!.

CHlJIT. Ook wát, arme Schuit. .. dat heeft zoo
mueten zijn ... daar i niks aan te veranderen, ik ben
nou eenmaal een van die lui, die niet rijk worden in den
00 t. ., liet als de mee ten. Ik had het goeie men sc h
zoo graag nog eens wat gegund op er ouwe dag,
maar 't mocht niet, n nou zit ik en nOll sterf ik
onder de palmcn. 't I ' een goed land. En aan Van
der Koo)' ... aan Van der Xooy hcb ik tenminste
vecl. vet" gehad ... Indië is geen land voor vrienden.
,\\aar ,'all tier Kooy, dat was een vriend ... mè vrind,
ja. .. En aan JOIl ook ... me ... lieve kind, aan jou
o k heb ik veel gehad ... Ik zou het nou niet ander
meer willen. 't 1 een goed land ...

-

60.- 61 -

VIERDE

TOO TEEL.
TRUOE.

~

nrigen, Mevrouw.

. (Ste,~ van Jel'~oll1v). 0 God , wat een lucht. .. Wat
IS. dat. Staat er let · open (komt binnen in sarong
die I.all voren te lzoog is opuenomen ell kebaja)
~Var IS dat! Je kan '( nije ... Wîar komt dat vandaan
Ik zal llIaar ni~t zegge, waar 't naar ruikt. I' z/
SOI1l \~'eer bezig met 'r blare-rookenj (loopt ilaa;
d~n tUlII) Dat kan toch geen fat oen lijk mrn. ch
LIlthouden (loopt te ruiken) God, Jij ben t Schuit!

SCHUIT. (Wijslop het bord). Ik geloof 't ook.
MEVR. Wat heb je gegèten?
TRUOE. ( I

doerian, ... duerian ... kintja-doerian I

J\;E\ R. Doere Jan ... ? Stinkt dàt zoo? En èèt 'ï
dat. (pa,kt gedeCideerd hef bord, draagt het me! dJA
J/eus dlclIt !lQar de zijgalerij, roept): Djongesf.~tak·· goel~ ... got, .me hart draait me om in me
IJ.
n da.t de ze Iller.. : ,Joe, joe, joe, dat de ze.
Dan moet J.e loch al een hecl eind heen weze.. ik
bedoel 1mlisch weze. . .
.

TRl'OE. Ik vind het ook vreeselijk.
. ME\:R. 't Is ~e\\'oon... ik zal maar niet zeg en
\\ aar I naar rutkt. .. (doel cau-de-cologne op !faa;
::akdoek, houdt die nog lang !'oor de/l neus)
God
wat een lucht.
...
HUlT... Maar -Itihihi wat heb jiJ' aan? . . Een
sarong?
'

0, mevrouw, het taat U heli eh goed ...

MEVR. 0, ja da's waar, daar heeft die Schuit met
zijn doere Jan, 0 wal een lucht, me het heele plezi r
bedorve. .. Buh! Ja ... he, hoe taat he t me nou?
Trude heeft de kebajû voor me gemaakt. . . een verras ing. Ik moet Indisch worde .. , daar he-je me,
Ö. wat een lucht, dat moet je nog eens ete. Wat
zeggen jullie?
TRL:OE.
nuitig, mevrouw, snuiti cr , wacht even,
die eene speld daar zoo! Snuitig.
J'v\ EVR. En , at zeg jij. Schuit. .. Zeg ook ereis wat!
CHUIT. Ik zei toch al: Wat heb jij aan? Sn uilig.
Je zou, zoo te zien, direct zeggen ... dat je Inuisch
bloed in je aderen had ...
'AEVR. Zo , zou jij dal zeggen! Heb je weer fliet
wat, nou 't is toch niet zoo, hoor ... ik ben volbloed!
TRLDE (even gepikeerd). Zou U dat. .. zoo erg
vinden mevrouw?
ME\·R. 0 ... das waar ook!
Vel nee hoor kind . ..
nee.. ' hoor! JV\aar je eigen vader zei wat. .. Ho kom
je der bij. Ik ZOli der trotsch op weze ...
NITTEL. (snel om er overheen te pralen) Mevrouw,
het staat
. . .. 0111 te stelen, werkelijk om te
stelen.
MEVR. (gevleid.) Jullie zeie dat ik Indisch moest
\ orden... nou, de klc ren maken de man, en de
vrouw ook! 't Lijkt anders \\ el een mask rade ...
of hartjesdag.

-

62 -

SCH IT. (langs zijrz Ileus) . Geen grooter maskerade
!n I ndië~ dan.. een wit pak of een sarong cn kebaja,
IIIcens. Iedereen onkenbaar... Een jouwerman en
ecn an toeraat. . . eenmaa l i n een Indisch wit pa kje
lij k n precies evenveel op mekaar als een geplukt~
h~an en ee~ geplukte fa ant, enne, die ken ecnleek
nl t meer Uit mekaar.
. ME\'R.. Je zou z~.~ge, dat jij poelier gewee t was,
I~ had lIever, dat jij fasant gegere had, inplaats van
die Doere Jan, zeg o ... got, ...
SCHUIT. (imiteert)

God . .. wat een lucht!

MEVR .. Djongó .. ,' ka si sini eens een glaas ie
water, ajèr. poel Je mond eens uit. .. al je tegen
me spreekt... Zoo, zoo, kinderen. En . .. nee, Inaar
~10l~ Haag ik ... ik wed het nog zoo net niet l11et
JullIe... (lachend) Kijk, die nou eens dicht bij elkaar
staan .. .
SCH IT. Ze zijn allebei groote liefhebber van ...
Ansichtkaarten. Hij heeft. . . een heel albulll vol. En
hij ge ft ze cadeau!
MEVR. chuitje, Schuitje ik geloof dat jij er bin nenkort. " een zoon bij krijgt.
SCH IT. Etutulut. .. dàn ... protesteer ik. . , nee.
MEVR Een chààrzzoon bedoel ik! . .. Met die twee
daar! Zeg! .Re~ent het nog? Nee, he? '011 maar
dan .vraag Ik !~ , ~vat doent~ jullie nog hier . . cc,
~lee, Je hoeft l!lJ] niks te v-:rtellen Nou. toen wij zoo
jong waren~ glJlge we wandeIe. zeg. bleef ik niet bij
me vader zlttcn . .. Kom vooruit, ga een stukkie óm ...
SCH 'IT. Ja... ja... maar zal Van der Koo)' dat
goed vinden?

-

63 -

M EVR. Wat heeft Van der Kouy daarmee te maken.
N,ITTEL. (snel ). Nee, die heeft er lIiets mee te maken.
SCII IT. 0 nee, nee, di e heeft er niks mee te
maken , hoe zou die ook . . . hoe . .. zou d ie !
M EVR.
TR ·DE.

Nou dan, wat

ta ne j ullie daa r nog.

Ik gelool ook, dat het droog i

MEVR.
'ou, kijk een
make dat je wegkom?
TR e DE en
ITTEL
l aellend den tuill in).

aan, willen jull i nou gauw
(eerst aarzelend, //l aar dali

\' IJ F D E T OOT E E L.
Mevrouw, Schuit.

SCH L:IT. (ziet ze nog e)telllla). Maar ... maar ik dacht
alleen maar ...
A'EVR. Wat? .. ken je de zon niet in hct water zien
schijne? (De jongeIl brengt water). Hier drink cens
uit. . spoel je mond uit. .. 0 God, wat een lucht

S HUT. Ja . . . ja ... zeker. Ik daclJt allet' ll maar. . .
aan dat album van ittel, zie j ,hij verzamelt Ansich te
(drinkt) .. . op haar wangen .
MER. 't Zal ook erg wezen . Je zal voor je kind
altijd nog zoo'n jongen vinden. Laat mij nou der
moeder eens effe weze ... daJl zou ik z ggcn, ziet
dat je '111 houdt, de mLlnnc legge tegenwoordig ook
ni t dik gezaaid .. . (slaat hem op de kl/ie) . Ik zie
jou, jou binnenkort nog eens (wiegt iets in haar armen)
al ' grootpapatje zeg

-

SCH IT. (vliegt overeind). Ook dàt nog . .. ne maar
nou wordt het te dol.
MEVR. Da 's nou eenmaal je voorbc chikking . . .
eerst vader . .. en dan opà ... Opa Schuit. En zeg .. .
als er nou zoo'n kleintje kwal11 later, mag ik 't dan
bakere? (aangedaan). Och ze zijn zoo lief, die diertjes.

SCHUIT. (beslist). Dat mag je... dat mag je ... Ik
zwèèr het.
N\EVR. Zie je . .. als je wi t, hoe Ik verlangd heb ...
Ik heb er zelf wel een aan gedacht, een kind aan
te nemen, maar ik dacht, Van der Koo~ ' zal ni t
willen. die houdt niet van kinderen.

SCHUIT. Zoo. houdt die niet van kindercn?
MEVR. Dat zei-die!

S HUlT. Zoo! Zei- die Jat? Kassian, en hebben
jullie nooit kinderen gchad?
MEVR. Nee, n oit. .. Vc n der Kooy was ook altijd
wèg, zie je?

SCH IT. Ja, dat zie ik.

-

64-

(kijkt om naar den tui.7).

MEVR. 't I heel wat. .. als je vrouw bent, en je
hebt geen kinderen? .. En je man altijd afwezig.

C5 -

SCIIl'IT·. Ik ... ben gcen vrouw, ja ik ben een man ...
ik kan me zooi Is niet voorstcllenl Ik wou alle n
maar zcggcn... Hicr in Indië heb je gevallcn ... Ik
bedocl. .. Ik ken een geval. .. dat was nog veel harder. .. Een man die een kind had, en zijn vrouw
altijd afwezig.
J\\EVI~. (snel).

Dat ben jij ze ker!

SCHCIT. Ik ... ik ... nee, ik hedoclde ... Ik?
MEVR. Och beste Schuit, je hoef je der wcrachtig
niet voor te
halllen. Voor zoo'n lieve dochtcr!
Iedereen zal der mee gezegcnd worden, zoo'n kind.
Een engel. Ik zit er maar aan tc kijken! Als je wist
hoeveel ik nou al van dat kind hou... in dic
veertien dagen. En dat altijd zon dcr moeder, he? ..
(schuift lVat nader) Dan dcnk ik... ik w u dat ik
Je moeder had kunne zijn.

SCHuIT. (ziet haar een oogenblik ernstig aan
wat zeggen . .. zwijut).
(Even stilte).

lVii

MEVR. Toe Schuit, zeg me eens. wat was der
Illoeder voor een vrouw?' Ik heb er de jongelui jui t
voor weggcstul1rd. Nce, ik wil nik vrage, ik zal
maar zegge, wat je nict vertelIe ken. Maar. ..

SCHCIT. Dat lal v.cl zoo zijn, klim, ;k kan me
daar moeilijk in indcnken, he? . (Ziet IIGar onderzoekend aan, knikt rens tegen :.icllzr!/f). Ah, Van der
Kooy nu maar ki nderen had gehad, he? ..

S HUlT. Dc moeder! Dc moedcr van Trudc. Dat. .•
dat. .. dat weet ik nict meer... dat. . .

MEVR. (schiet il/ den lach). N e toe ellUit, spot
er niet mee. Jij bent en Illan! .. Je kan Je zooiet
niet voorstellen. w ct jij, \\ at een \'rouw IijJt, die
geen kinderen heeft?

SCH IT Dat
je, maar allecn
ik bedoeL.. 't
Goeie god, wat

MEVR. Weet jc dat nict meer?

bete kent. .. ik . . . we t ik wèl, zie
nog maar vààg, h , niet positief. . .
is al zoo lang geleden (zlIchtend)
moet ik er nou gaan vertcllen.

-66-

- 67 -

MEVI~. (schuift /log meer bij. /IIaar meteefllVeer Wi?g
met gebaar val1 wa/gil/lr). Wat benne jullie II1Jnne
toch een krenge!. .. Zoo vààg . .. Toe, Schuit. .. Zl!g't
maar, je schaamt je zeker. .. Maar, ik wou '1 zoo
graag wele... om dal kind... Ik zal er nooit met
iemand over preken. Zelf ' Van der Kooy zal 't
/looit te weten komen ... wat voor een vrouw ze was.

M EVR. Wat griezelig, wat een blauwbaard, vie r
soorten kinderen? Maar wat zei je nou . .. zoo tusschen beiden, was ze een halfbloed?
(sc/wijt lIIat weg voor de doerianlucht).

SCH UIT. Nee, nee, dat hoeft ook niet (zucht teuijde)
Goeie god, en ik heb heelell1aal geen fantasie ook .. .
MEVR. (nieuwsgierig). Nee, blijf nou hier zitten .. .
Was ze ... een swarte?
Wa

CH IT.
ze?

Nou...

laat een

kijken. .. Of ze. .

MEVR. Weet je dat ook niet meer?
SCHUIT. Ja ja... natuurlijk wel, maar ik .." eet
niet of ik 't zeggen mag, of ik ...

SCHUIT. (zucllt terzijde) . God, ik weet er niks van .
Nee nee, ok niet (terzijde) . \~ at moet ik zeggen?
Zoo tus5chen beid n, he, van de Preanger, bedoel
ik, die zijn erg blank en heel mooi.
MEVR. Ja, dat
want zoo te zien,
ze Indi ch bloed
't meeste van de
je evenbeeld.

kan je z1en. Dat dacht ik al,
zou je werachtig niet zegge, dat
in 'r adere had .. . Ze heeft ook
vader gekregen. Ze i '" krèk

SCH IT. Krek mijn evenbeeld ... (verlegen) Ja . "
he? Ja ... (met nadruk) Dat zeggen ze meer!
MEVR.

Enne .. die moeder ... waa r i

ze?

MEVR. Zeg maar gerust hoor, wij zijn hier breed
van opvattingen in Indië (blij) Dus was 't geen
swarte?

SCHUIT. Eh, eh, eh, de moeder? (gedecideerd).
Bij de g boorte ge torven !

tu~schen beiden, he?

MEVR. Ka ian,'t arme menseh. En heb je Trude
toen laten echten?

SCH UIT. Eh ... eh ... Zo
Ja zoo tusschen beiden .

MEVR.
ou vooruit dan. Kom, je hoeft je er niet
voor te schamen, de liefde is internationaal. Heb
ik 's geleze ... ik vind het niks erg ..
SCH IT. (blij voor Van der Koov)
ee, dat is
het ook niet, he, je moet denken (schuijt wat nader),
dat komt hier veel voor, in de beste fam ilies. Ik
heb een generaal
ekend. die had vier soorten
kinderen, eerst van een Inlandsche vrouw, toel1
is-ie tweemaal getrouwd geweest met een Hollandsehe,
de eene stierf, en van de andere is hij gescheiden,
en t er. is hij getrouwd met een jonge Chineesche
vrouw, en hij had bij allemaal kinderen.

SCHUIT.

Ja ... ja. " laten echten .. . ja!

MEVR. Dat is netjes van je, dat zei Van der Kooy
laatst ook tegen me ... 't is heel netjes van ellUit.
SCHUIT.

Zoo, zei-die dat?

MEVR. Ik vind het niks erg, hoor, wat hebben ze
in Holland toch een rare begrippe van di zake.
SCHUIT.

Ja, vr e elijk raar.

MEVR. Raar, h ? Wij hier in Indië, bekijke die
zake van een heel andere kant.

-

-6 SCH IT. Ja ... ja ... khm ... (om haar af te lijden).
Wat leest je daar voor een boek? Een roman?
MEVR. Welnee ... heb ik hier nogal tijd voor ...
in Holland las ik 't feuilleton, maar d:1t was nog niet
uit, toen ik vertrok. Dat is een boek over Vormen.
SCH IT.

Over wat?

MEVR. Over Vormen! Weet je niet eens wat
vormen zijn, dan moef je 't ook 's leze. Dat heeft
Van der Kooy voor me laten komen uit Soerabaja ...
net gisteren ontvange .. Ocr staat een heckboel in
dat je weten moet in Indië. Ik moet Indische dame
worden, zei Van der Kooy (ironisch)
et als dat
IIlcl1sch hiernaast met der uitrookerij ... Toe, Schuit
kijk de andere kant op ... a -je tege me spreekt!

ZESDE TOONEEL.

69-

MEVR. Je zeit doerian ... of 't bosch viooltjes waren.
Nee, dat goedje komt niet meer in me hui hoor je.
SCHUIT.

En je wou Indisch worden.

MEVR. Nou, moet je daarvoor naar doerian ruiken?
Wacht, hoo~ eens e~fe naar me, Van der Kooy
(spreekt deftig) GebrUikt U thee met uikcr en melk.
V. D. KooY. Hoe heb ik het nou met je?

MEVR. 't Stààt er! Hier... "Gebruikt U thee m t
suiker en melk? Ja, heel graa ... een wolkje!" lk
mag me toch in me eigen huis wel oefenen?
V. D. KOOY. 0, ben jij aan 't oefenen. Dan is 't mij
goed. Maar waar is Trude?
V. D.

Uit wandelen met

v.D.Kooy. Wàtzegjc?

Vorigen, Vun der Kooy.

ittel.
\el

ittel? Benjegek? ..

v. D. Kooy. Zoo, vrouw 'chenk je me nou eens cn
kop thee in (schrikt, lac/zt). Heeregot... Wat heb
ou
jij aan... Nee maar, nou wordt ie goed...
worden we Indisch, zeg!

MEVR. Zie ik er zoo uil! En wat is dat nou voor
een uitdrukking, ben je gèk. In het boek staat. ..
.De bele fdhcid en wellevendheid van den man
tegenover. de vrouw zijn de beste waarborgcn voor
de onderlinge vrede en het echtelijk geluk."

MEVR. Indisch he? Maar is dat nou alles wat je
ervan te zeggen hebt, hue staat het 11H.'

V. D. KOOY (is opgesprongen) Dat vraag ik je
niet. .. ik wil weten waar Trude is.

V. D. KOOY

er

Flatteus. " ik moet zeggen, je bent
en ander mensch in.

.\1EV~. Pas op, S huit begint zoo meteen weer
over zIJn geplukte fesant. .. Ruik je niks?

v. D. KoOY. Ja, doerian, krijgen we dat vanmiddag?

ME\'R. Wandelen zei ik toch?.. IOU luister dan
verder, je hebt. 'I .~Ie zelf gegcven! Hier: "Juist in
het gewone hUI~ehJk lev n en tie tlagelijk ' che g sprekken, moet gij U \\achten voor onnoodig harde
woorden, voor onaangename op- en aanmerkin,yen" ...
V. D. KOoy. Zoo, stààt dat daar?

-- 70 MEVR. ja ... en nou zeg jij, ben je gèk, dat is ecn
onaangename op- of aanmerking.
V. D. KOOY. V. at kenne lllij die huiselijke en
dagelijksche gesprekken chelen. Nou. zijn we nog
altijd niet, waar w wezen moe ten, wie h ef! Trud
gezegd, dat ze met ittel kon gaan wandelen.
MEVR. Wel ik?
V. D. KOOY.
ou, maar dat komt niet te pa .
Dat doen we hier in Indië niet, hier wandelen mei jes
niet met heeren.
MEVR. Hij zal d r niet schaken!
V. D. KOOY. Maar ik wil het niet hebbe (stlllfi op).
MEVR. God, wat maak je een drukkie - dat zal
Schuit toch moeten weten, je doet of jij de \'ader
ben. Schuit vond 't goed. . en daar is dunkt me,
mk tegen te zegge! Wel? Je zou werachtig haast
zegge, dat je de zon niet in het water kan zien
chiJnen, dat je \'erliefd op 't wa .... Gisteren stond
je ook al in een hoekje met er te mo zen jij hent
een ouwe seisjcslijmer, jij, hc? (lacht). ja, ik heb 't
wel gezien, maar je mag, hoor, 't is een lief kind.
V. D. KOOY. (i

geschrokken weer gaan zitten).
Gisteren, gisteren,? 0 toen hadden wc 't over de
kippen, die leggen tegenwoordig zoo lecht in den
regentijd!

\EVR. ou dat hen ik heelcmaal Jli t met je eens ...
gisteren nog vier eieren gehad, bij ons in Amsterdam
op 't plat, ware we blij als we er vier in de week
kre e. Ik kon toch niet weten dat het hier niet
ging, wandelen met een meisje. Dat had jij dan ook
wel eens kunnen zeggen, ellUit.

-

71 -

V. D. Koo\'. (zoet). Hier .. pràten ze zoo gauw.
\EVR Nou, had jij me dat dan eerder gezeid.
SCIIUIT. ja... ze pràten hier zoo gauw. Daarom
wa ik er ook al tegen.
V. D. Koo\'. (overtuigend). 't Is hier heel anders
met d ie dingen

CHUIT.

ja, heel anders.

V. D. Kouy. En je moet weten, ze woont bij ons
in huis hè?

SCHUT. Ja, bij jullie in huis.
MEVI~!
ou, praat er niet te lang 0 er, als ze
weggewandeld is met Nillcl, zal ze ook \\'el weer
terugwandcic, hoor. En pràte ze der hier o"cr? Nou
dan pràte ze derovcr. We zijn hicr Olllll1erS breed van
opvattingen.
V. D.

Kooy. ja, maar, dit is

Cll

antlcr gcval.

SCHUT. Ecn héél ander reval.,. de naam van cen
jong meisje .. in Indië.
(Men hoort glas breken)
MEVR. Wat is tI ... t, daar breke ze mc de boel weer.
(snelf naar de bijgebouwen door de poort)

-

-73 -

72 -

ZE\ENDE TOO

EEL.

Van rf~r /(00)1, Schuif.

V. D. Kooy. Blijf

CH IT. Zèg "
V. D. KO()Y. Ja ...

SCHl; IT. Ik heb haar anders prachtig voorbereid .. .
ik heb haar zoowat alles gezeO'd ... en als je wij
wil zijn, profiteer dan van de gelegenheid. Zeg het
haar nu!

(loopt nijdig

lJ~ell

en weer) .

SCH UIT. Ik dank je . .. ik heb hier zitten te liegen,

dat Ik bijna zelf geloofde vader te z'jn . En nou zal
ik cr bij blijven al

SCHUIT. Als je 't cr nou een zei. Ik heb cr voorbereid .. , een heel verhaal gedaan! 0 ja, leg, di c
1110eder van Trude, wat wa' dat voor een vrollw?
V. D. KoOY. Gaat je dat wat aan?

SCHL'IT. el', nee! Maar ik heb haar voorbereid .. .
Over Truue ... en toen moe -t ik een verhaal doen .. .
van die vrouw.
\-. D Kooy. Je hebt toch niks ...

SCHUIT. ce, nee ... net gedaan of ik .. . , he? Ze
vindt het heelemaal niet erg. Ze zei. .. wc zijn hier
breed van opvattingen \\'a hebbe ze in Holland
toch een rare opvattingen \'a ll die zaken, he:? 'iks
rg vond ze het. .

. D. KOOY. Ja. maar, wat ze van jou niet erg
vindt. .. vindt ze van mij 1111 schien vrccscliJk, dat
is altijd met vrouwen
CIIL'IT. Kom, kOI11.
V. D. Kool'.

SCHLIT.

Ben jij getrouwd geweest?

ec .. . gelukkig niet.

v. D. KoO\' .

'ou, oonJeel dan niet.

jij er dan bij .. .

het uitkomt. .. dat jij 't bent?

V. D. K OV. Ja, maar ik zal het doen langs een

omwe l7 •

"

een groote omweg.

SCHL'IT. Langs een omweg? Me dunkt dat mijll
ook al erg óm \\'a ... Maar neem dan een
voorzi~htige omweg, he . . Kerel , 't i ' zoo 'n n~ooie
gelegenheid. Ze is dol op Trude, ze zei 't zelf!
0111\\ el'

V. D. Koo\'. Houdt ze ... houdt ze heusch van
Truue (grijpt zijn hand).

S HUlT. Ik zeg je ... ze wou al der als kind aann~l~le,
tenmin te dat geloof ik. Ik weet het niet pOSitief,
maar het leek zoo.

ACHTSTE TOONEEL.

Vorigell , Mel'ro 11 11'.
ME\"R. (mopperend op). I ou heb ik nog maar
tien \an me mooie glazen, ze breke hier de boel
of 't "een geld ko t. i\\aar wat hebben jullie ... is
't cr een jarig? 0 God, Schuit, al ik in jou buurt
kom , dan ruik ik het weer ... wat een lucht!

-

74-

V. D. KOOY. Jarig, jarig?
het werk.

CH IT.

MEVR.

ce.

We hadden 't over

't Werk, ja, over een machine.

V. D. Kooy. 0, penibele gevallen .. .

MEVR. Nou, der staat pcnibeele! (Even stilte,
Schuif maakt achter haar om bewegingen tegen
Von der Kooy van: "Langs een omweg").

Geve jullie daar handjes bij ...

V. D. KOoy . ce, natuurlijk niet, kijk, ik legde hem
de. stand van een zuiger in een machine uit (neemt

zl./.n hand .weer, steekt zijn vinger in de holle hand)
kijk, de zuiger taat zoo ... de cylinder zOà ...
SCHUIT.

75 -

Ja ... de cijlinder zöö ... dat snap ik.

MEVR. De zuiger zoo, de cylinder zoo Jij leert
h t nog cr-cs, ellUit! . .. A je maar tijd van leve
hebt. " net a ik me ~\alcisch. Mooi werk \ an de
heeren, zittcn den heclen dag thuis ... en als je en
pond suiker noodig hcbt, mot je 't in de toko koopen.
. V. D Ko Y. In den "maaltijd" zal je wal anders
z~en. .Nacht en dag in touw. En dan krijg jiJ een

MEVR. (SChiet in den lach, beide heeren schrikken).
Hehehe, der staat hier ... bij loilet: De men eh ..IS
het eenigste !>chep el, dat zonder een noodzakelijk
co tllum geboren wordt. Verbeeldt je, dat je met
je Zondagschc mantel geboren werd ... (leest verder).
Het baltoil t... vrouwen draO'en de armen en hals
bloot ... Enfin, zal lang dure voor ze mij zoo naar
en bal krijgen... ZC'JO, het beschaafde discours?
(leest) Door ' pek U\'e woorden niet met vr elJlde
talen. .. ons I lollandsch is rijk genoeg.
ou, dat
zeg ik ook ... Daar heb ik leergeld an betaJld.
He? . .. (ziel dat
chui! weer een beweging naar
Van der Kooy maakte). Wat hebbe jullie?
SCHUIT.

Eh ... eh... der zat een vlieg op zijn

hoofd.

zak sUiker, zoo een ... van een pikol.
V. D. KOOY. Ja ... hier ... maar hij is al weer weg.

ME\'R . Khm, wc zulle zien, dan zend ik ze allemaal
suiker in Holland en dan maak Ik vruchte in ...
~~aar ge~n doerian ... (Zij is achter de theetafel gaan

Zitten, links en rechts 1'On haar Van der Kooy en
Schuif. Neemt haar boek weer op ... gaat lezen ..
Schuit geeft Van tier Kooy een wenk).'
MEVR. (leest).
vo r gevallen?
\'. D. KOoY.

MEVR. Lastig die vliege, he? .Als ,~en kind do~d
geboren is, dan gaat men co ndoleeren . Ho heb Ik
't nou? .\\oet je dat Uit een boek leze. ee, dan ga
jij fèliciteere! Der staat eigenlijk niet veel in, dat
je niet weet.
ja, dat weet .ie ~och al, viln tante
Merie, ook een doodgeboren klildle.

°

Penlbèèle gevallen ... wal zijn dat
Hoc zeg je?

MEVR. Penibeele ge\ allen staat hier (Icrst)" Penlbeele gevallen doen zich in elk hui houden voor, ...
bij onverwacht bezoek ... en ... "

V. D. Kooy . (doet bela:lgstellend). Zoo I Had die
een dood ... geboren kindje?
ME VR.

Ja, kaSSian, hé?

V. D. Kooy.
een dochter?

(die een inleiding zoekt). Was het

MEVR.

76-

Nee, een zoon ... kassian!

V. D. KOOV. Apropo, Schuit, hoe is het toch
met die zoon van Dinges ... van Pietersen?

°

SCHUIT. (verbaasd) Die zoon van wie? .. Die
zoon? (krijgt een wenk)
ja die zàón! 0, goed,
heel goed. Groeit al kool!
\' . D. KOOV. J;l . .. weet je vrouw . . . die Dinges ...
die Pietersen ... , zie je dat is iemand van een andere
onderneming in de buurt, die heeft. . . een voow)on .. .

MEVR. Een wat?

- 77 MEVR. jij met je hier in Indi ë, ik zeg clat ze gemeen benne. Zoo'n arme vrouw. Nee, Schuit, ik heb
't niet op jou bedoeld . . ; jij ben t tenminste...nooit
gaan trouwen. Maar zoo n man, als waar JIJ van
vertelt .. , als je a I een zoon hebt. Je zei toch een
zoon, he?
V. D. Koov. ja ... een zoon, 1100r, een zMn. Geen
dochter.
MEVR. Nou, weet je wat ze zoo'n man moesten
doen? Kielhaken !
SCHUIT. Geen halve maatregel.

V. D. Koov. Een voorzoon! Dat is een zoon van . . .
vMr zijn huwelijk.. . bij een Inlandsche vrouw . . .
MEVR. 0, net zooiets als ... (wijst met den duim)
hij. .. (kijkt om, maar trekt direct het hoofd weer
terug, houdt haar fleus dicllt) .

MEVR. Nee... dat is een hèèle maatregel. Dat
trollwt Illaar en zonder i Is aan clat arme menscll
te zeggen . Zou jij zoo'n vent ook niet kielhaken,
Van der Kooy?
V. 0 Koov. Ik ... ik... kielhalen? Nee ... Dat
hangt ook van de omstandigheden af. ..

v. D. Koov. Ja, juist, ja juist. .. Schuit, he.
SCH IT. Ja, juist ... Schu-It!
V. D. KooV. Zie je! De kwestie is, ... nu i hij
kortelings getrouwd ...
MEVR. Wat een gemeene vent. .. met 2Oo'n verleden.
V. D. Koor. (ziet lIaar el'en versclzriktaafl) . ja . . .
maar ze wèèt nog niks.
MEVR. Nou, da's maar goed ook. \Vat niet weet
wat niet deert. Gemeen benne die manne toch ...
V. D. KooV . Och, hier

In

Indië!

SCHUIT. 't Is hier een heel ander land, we zijn
hier breed van opvattingen, weet U?
MEVR. Och, julli altijd met je breed van opvattingen ... ik begrijp cr gee!, snar Illeer van: ~aarn~t
zeg ik ... I reed van opvatllngen . Nee, zegge Jullie, da s
een heel ander geval, een meisje mag niet alleen met
een meneer wànuele ... En als iemand doet, zooal
die meneer, hoc heet-ic ook weer 1. ..
V. D. Koov . Eh. Eh ... Dinges... jansen !
MEVR. Daarnet zei je Pietersen .. .
v. D. Koov.
Pietersen ...

°

ja.... bedoel je die? ja ....

-7' -

-79 -

MEVR.
ou Pieterscn ... en je trouwt zonder dat je
dat arme menseh vertelt, dat je een vMrzoon heb!. ..
dan is het weer wèt breed van opvattingen ... jullie
nemen hier in Indië de breedheid van opvattingen
ongeveer. .. zooals 't uitkomt. Brecd! Smal! Een voorZOon dat is breed, met cen meisje wandcIc is weer
smal. .. Een vader mag niet in dezelfdc kanH~r als
zijn dochter slapcn .. , Och, kijk nou toch ereis aan,
toe Van der Koo)', doe mc nou en plezier, je gooit
je a eh zoo maar over dc vloer... 't is hier nou
net schoon in huis en overal zwcrve a eh en :igaretteendje', hoe ken ik nou de boel schoon houde.

v.

D.

KOOY.

Maar dat doen we hier

111

Indië

allijd.
MEVR. ja, daar wil je me nou mee dood 'laan.
Gisteren heb ik je gevraagd niet op je bloote voete
aan tafcl te komen en ik kan je niet zien of je bent
zonder sokken. En dan is h t ook weer. .. dat doene
we allemaal in Indië... Je maak maar aanmerkingcn
op mij ... ! En ab ik aanmerking op jou maak ... dan
"doene we 'I allemaal in Indië". Enne waar zijne
dan de achbakkie' \'oor .. Wach t effe. (Zet /zet
aschbaf..je naast Van cler Koo)' op den Ifrond). 'ou
kan je mikken. Ik kan wel aan het rcddere blijven.
m nou maar een voorbeeld te g "e ... hier taat:
" wij vrouwen houden van goede manieren, van
vriendelijke bel efdheden"! ... Nocm je dat goede
manieren, op je bloote voeten aan tafel te komen?
En die asch Over de vloer, zijn dat vriendelijke b leefdheden? Ik moct Indische dame wordcn ... dat
weet ik, maar probeer jij dan tenminste ook Indische
meheer te zijn (Schuif loopt om de tafel/weIl el/ deponeert voorzichf(f{ zij'n asch in hel bakje). Ja, jij ook,
chuit, . " jij ook... denk je dat 't wat lekkers is,
altijd tegen die blo te voete aan te kijke ... hij cet
doen~-jan, van me goeie servies nog wel, en hij
gooit zijn sigarc- ndje' zoo maar over de \'Ioer. ..
ja ... nou, jullie niet zegge kunn , dat doen wc altijd
in Indië, nou lwijge jullie als Moffe ... (beide herren

ziften voor zich te zien, mel'rouw leesl l'erder ... )
't jonge meisje in gezel chap. '. nou , dat b 11 ik niet
heelcmaal meer, bruidsdagen, beschaafde discours ...
heb ik al gehad.

SCH lo IT. (wenkl Van der Kooy , hef /log eens Ie
probeeren . .. langs een oll/weg).
M EVR. (leest). Vall de zorgen voor de huishouding
hangt het groote geluk af. .. (ziet Sc/luit wenken)
He? Weer een vlieg op zijn hoofd .. . je schijnt een
aantrekkelijk hoofd te hebben. Voor de vliegen!
\Vat zijn jullie stil. ..
SCHUT. liij dcnkt zeker aan Pietersen (veelbefeekenellll) 't zou toch goed zijn. als- ie 't zijn vrouw
zei, al i het laat. .. Beter laat dan nooit!

MEVR. Praat me niet over die kerel. .. je zou 'm
zijn 00 re uit zijn hoofd mo ten halen ... (lees/).
"Hoe men eet " ... !
ou wil ik toch een· kijkc of
daar bloot\! voeten in staan (snuift 0111 zich he('n) ..
ee maar... (Schuit kij'kf schuldbewust) ee ... nou
ben jij t niet, daar is zij' geloof ik wcrachtig wèèr
aan 't rooken (loopl snel naar de balustrade, ziet
het erf op, links, en verdwijn I op een drafje).
SCHUIT.

Daar staan we nou ...

v. D. KoOY. Zeg het zoo iemand nu eens. En ik
heb filet haar te doen,... Als je h t haar incens
zei ... dan ... komt zc er ncoit overheen! Ik zou wel
durven. zie je, ... maar...
SCHUIT. (spaltend). Ja we zouden allebei wel
durven, al niet. .. medelijden on weerhield.
v. D. KOOY. juist ja ... medelijden.

-

0-

SCHUIT. (spottend). Anders durfden we wel. ..
M aa r... hoor eens ... nee, maa r . ..
(Er waaie/; rookwolken door de voorga l erij).
STEM. (van Mevrouw) Mevrouwtje, mevrouwtje? ..
la, ik bedoel U, ,vat stinke die blare van U wee r
·Iekker. .. je zou der Boldoot van make... en we
hebbe heelemaal geen Illllskiete meer hoor, nee geen
enkele, nu de rook deze kant opkomt, wacht maar
hoor, als we oostmoesson hebbe, dan zal ik U der
eens van late profcteere, daar ken U van opan, dan
zalle we Uw muskiete eens lIitrooke, dat ze st rvend
op de vloer legoe te rolle ... hoor U mevrouwtje?
Wat zeit U ...
STEM. (I'an Indische buurvrouw, Mevrouw Brouwers)
Gaat U nik van aan, ja ... ik ken toch niet helpe,
dat die wind zoo raar, nu eens deze, dan weer die
kant uit, ja!
ME\'R. (stem) ee, dat vinde we prèttig, \'.ie geniete,
laat die wind maar geru t maar zoo raar, ja ... later
komt-ic raar bij we! Op vi ilc!
STE.\1. (ran Mevr. Brol/wers). AI U maar uit cheit
van dat water, ja ... als wij niet blad ere rooke, wij
ziek, Brouwer toch al zoo malaria, . .
(Van der Kooy en Schuit zijn opge prongen).

-

81 -

MEVR. (lzalf ter ug i n de voorgal erij).
ee,. nou
nog mooier, chreeuw i k. W ie sc hree~wt er, Ik y f
jij en al jij sch reeuwt, sch reeuw dan lJ1 fersoen ltJk
Holla nd ch! Doorspek uwe taa l niet me t vreem de
woorden! 11001' je dat nou Van der Kooy, wie is
der begonne? lij of ik?
V. D. KOO Y.

(trekt haar weg) Vrouw, hier!

' EVR. (woedend). Nee maa r, nou wo rdt-ic goed,
zal ik weer ongelijk bij jou krijge ... Als ik 't niet
dacht. .. Ik zeg: "Mevrouwtje. wat ruike die blare
weer lekker!" Precies zooals je me gezegd heb ...
(voeren lzaar mee /lGar een stoel ) en nou schel~t ze
met uit voo r pc nvarken ... Je ben t allebeI me
getuige. Heb ze 't gezeg~ of, niet.:: ik zal der
aanklage, ik h b twee getuige, t za l haa r opbrekèn !

(STEM): Brou.wers! . . : Hoor.. dan toch)ij: .. die
jonja Ooea, glla sekalt! ... liJ wee r beZIg Ja!
MEVlt Hoore jullie ... nou sche ldt ze .nog in '~
Maleisch ook, die zwarte roetmop ... glla sekalt
zegt ze ... wat beteekent dat ...

V. D. KOOY.

Dat je gek ben ... heelemaal gek.

MEVR. Maar daar zeg ik toch niks van, ik zeg
alleen maar, dat we Boldoot make. AI twee halve
flesschies (Er l1'aairn strrds maar rookwolken door
de I'oorgalrrij. Van da Kooy en Sc/zuil zijn naar de
balustrade geloopen. Van da Kooy wenkt haar
teruIT te komen).

SCII IT. lij zal nog zoo g~k ~ ze als ik .. N~e
maar ... zij met 'I' praas van NJollJa Satoe 11 JonJa
Doea . .. wc zullen hààr nummere... Zoo zwart
as me ZOl1dagsche laars ... god, weet of ze wel
met 'lil !YetroulVd is. Ze benne hier
breed van
opvatting~n (roept) La me eerst je. trouwboe~!e
maar eens zien, voor je zoo'n drukkie tegen IllIJn
heb, wel goddorie nog en toe ...

STEM. (mn m/WOUlIl Brouwers). En voor U veel
beIer niet zoo schreeuwen, ja, als een speenvarken,
ik ben Njonja Sa toe, en ik wil dat ni t, zoo'n ruzie,
kwe, totok-kerot I Anders 't zal jou opbrekèn!

v. D . KOOY. (buiten zichzelf). lal je je mond nou
houden je bent hier niet op Kat! nburg, wat is dàt,
god\'erdomllle (ll'oedrnd) morgen sta i~ op straat.
Wil je hier 0111 eLn trouwbo kJe taan gillen ...

zoo

-

82-

MEVR. Hebbe ze hier dan soms geen trouwboekies
noodig! Nee, maar ik ben geen grein minder als
zij. .. en ze praat niet eens fersoenlijk Hollandseh.
SCH UIT. Mevrouw, bedaar toch.
M EVR. Wat bedare ... Iaat zij bedare met 'r palingrookerij ... zoo'n liplap.
SCI- IT. (heeft hef boek Vormen genomell). Bedaar
n
toch, gaat U wat lezen ... hier staat. ..
MEVR. Doorsprek Uwe woorden niet met vreemde
talen, dat staat er! Gila sekalie, zeit ze!
\'. D. KOOY.

chuit. .. wil je me even alleen laten?

SCHL'IT. Ja... ja.. . gra... àg!. . . ja, ik ga ...
(eclypseert)

EGE

-

83-

V. D. KoOY. Je hebt dat varken hiernaast beleedigd
maar zij is nu eenmaal Njonja Satoe ... je moet je
excuses maken, vanavond gaan we er naar toe, zeggen
dat het een misverstand is en je biedt je excuses aan.
MEVR. Asjeblieft.

Ze kan bij mijn kom me ...

V. D. KOOY. Je gaat naar haar toe, en anders bij
God . .. dan stuur ik je zoo naar Holland . Ik laat
111 van je scheiden ... ik ...

MEVR. Daar zijn der twee voor noodig, he!
V. D. KOOY. je verwoe t me carrière. " morgen
laat Brouwers me de laan uitgooien. Hier in Indië,
als je ue vrouw tegen je hebt, dan werken ze je
deruit !

MEVR. Vooruit maar ... Weer hier ill Indië! Jij
met je permotie, en je karrière welke kerel laat zijn
vrouw op der kop zitte! Hier in Indië! Ik wil s heie.

DE TOONEEL.
V . D. KOOY. je bent vrij!

\fafl der Kooy, Zijll vrouw.

v. D. KoOY. Vrouw! Nou eens en vooral, wil je
je fatsoenlijk gedragen, ja of nee, je hebt te kiezen,
je gedraagt je fatsoenlijk, of je gaat naar Holland
t~rug. Want je gooit llIe op die manier op straat,
vierkant op straat.

or

MEVR. Ja , maar jij bent niet vrij , jij bent getrouwd!
. D. KOOY. Ja, met jou, dat merk ik.
MEVR. Ja, maar je kàn scheie. Zoo-direct as
je wil! (Sc/lUit komt ongerust weer binnen).

TIE

MEVR. Dacht ik 't niet, dat ik weer de schuld
zou krijge?
V. D. Kooy. Doet er geen zier toe, wie hier schuld
heeft. .. je bent hier ifl Indië en daar heb je rek ning
te houden met je promotie, n met . ..

DE TOONEEL.
VongeIl, Schuit.

SCHUIT. Toe, men chen , maken jullie nou geen ruzie.
MEVR. Maak ik ruzie,... heb ik wat gezegd ...

MEVR.

Zeker, haal de permolie der ook maar bij.

hij zei . ..

-

4-

SCH 'IT. Ik weet 't wel, hij zei niks, en zij zei
niks, en 't eene woord haalde 't andere uit, en toen
kwam er zwijgend ruzie.
MEVR. Maar hij wou scheie.
v. D. Kooy. Schuit die vrt')uw, die vrouw ...
SCHUIT. (troont hem mee). Toe, ga nou, ga nou
naar de fabriek, kalmeer even. Jullie meene er geen
van beiden iets van. Dat weten jullie allebei ook wel.
v. D. KOOY. (laat zich wegduwen). Ik meen 't wel,
jij heb makkelijk praten! je bent nooit getrouwd
geweest.
SCHUIT. (tof mevrouw). En jij, wees jij nou ook
kalm, hij meent 't zoo niet.
MEVR. (snauwt). Ik heb je niks gevraagd!
SCHl;IT. AI

hij nou trakjes van de fabri k komt. ..

MEVR. Vraag ik je wat? Jij bent nooit getrouwd
gewet (Schuil retireelf zich geschrokken, àfl.

-85 " G eachte M ejuffrouw, e r zijn mome nt en i n
h et leven dat men zijn gevoelens beter op
schrift kan brengen, dan ze persoon l ijk ui t
t e spreken. D e enkele malen, dat i k h et
on u i t s pre keI ij keg en 0 e gen had U te zie n . !."
He? .. wat is dat? (leest de handteekening). Van
Wielandt ? (leest lIerder in eell stoel) ... "U te zie n
en te leere kennen heeft U een onuitwischbaren indruk op me gemaakt. .. Noem het
zooals U wilt, een liefde op het eerste
gezicll r, maar het i l'en groote ... een wanhopige liefde" ... Goede god! "Mij ontbrak
den moed het U ronduit te zeggen, omdat
ik n iet jong meer ben ... maar leeftijd kan
i mme r s ge e n be zw a ar zij n voo r ge lu k W i I t
U mijn vrouw worden? U zoudt mij de geI u k k i g s tea 11 ers ter vel i n gen mak ene n rn ij
zeker leeren liefhebben". Watoverkomtme ...
Ik zal, als U hetmij niet schriftelijk verbiedt,
straks persoonlij k Uw antwoord komen
halen. I nmiddels met de innigste gevoelens
van liefde, zal ik steeds zijn, wat ook Uw
antwoord zij,
Uw liefhebbende
Hendrik van Wielandt.

ELFDE TOO TEEL.

Mevrouw.
(Loopt e~'en heen en weer, driftig, kijkt eens of Varr
der Kool' werkelijk heenging, ziet hem na, schudt
het hoofd ... D jongen brengt l'en brief binnen.
Zij neemt die drijt(f! mil het blaadje). He? Een
brief? (leest). Mejuffrouw Van der Kooy. Die had
ook wel e ns mevrouw kenne zette (scheurt hem
open, leest, steeds verbaasder).

(Valt in een stoel). Nee, maar die is goed! Een
liefdesverklaring. I -ie stapel? Dat noem ik toch
werachtig breedheid van opvattingen. Aan een g trouwde vrouw... Dat zal ik Van der Kooy eens
laten zien, hij moet noodig spreke dat-ic scheie
wou. Voordat je ge cheie bell, wordt je hier in Indië al
weer gevraagd. En door een Suikerlord. Ja, ik
zou zoo Suikerfreule kenne worden ... als ik wou ...
Zijn permotie in de weg? Nee maar, die is g ed 1
Dat blijkt nou. Liefde op 't eer te gezicht? Hij is gek.
Wie had zooi ets nou kenne denke, maar in Indiëdaar schijne ze voor niks te staan, voor niks.

-

86-

-

87 -

T W A ALF 0 E T 0 0 NEE L.

Mevrouw, Trude, Nitte!.
TRUDE.

D ERT I EN D E T OONEE L.

Nittel, mevrouw.

(lachend f)p).

Daar zijn we weer ...

MEVR. (moffelt geschrokken den brief weg in het
boek). He, je laat me schrikken ... ik was juist aan
't lezen, lezen ... ja van de penibeele O'evallendie zich kunnen voordoen (zuchtend aj) Wat een
pellibeel geval!
TRUDE en NITTEL.

(zien haar zwijgend na).

TRUDE. Nittel, ik wil, dat je 't haar nou zegt,
er moet heusch een eind aan komen, ik kan het
zM niet uithouden ...
NITTEL. ja, maar is het niet beter ...
TRUDE.

Durf je ook al niet?

NITTEL.

Is het niet beter, dat je vader 't zelf zegt?

TR DE. Werkelijk, vader komt er nooit toe, zeg
jij 't haar nu... zeg bijvoorbeeld, dat je van me
houdt, dat je het daarom noodig vindt het te zeggen ...
0, ik kan 't niet langer verdragen ... ik schaam me
bij na. 't Is vreeselij k.
NITTEL. ja, maar... Toe, kindje, huil nou niet.
TR DE. (driftig) 't Moet, versta je, als je vall
me houdt, dan doe je zooiets van zelf ... je zàl,
ver ta je... wacht even... (roept linksche deur)
Mevrouw, komt U eens even? Nittel wou U wat
zeggen, ja? Ziezoo, nou mo t je wel ... (vleit weer)
Toe, nou ... ja he! Jij durft wel. (af).

MEVR. He, riep Trude daar ... Wou je me spreke?
NITTEL. (bedremmeld) ja ... ik ... wilde U even wat
zeggen ... 't Zit zoo ... U heeft misschien wel gemerkt ..
dat Trude ... goeie god, dat. .. (neemt draai) dat Trude
en ik van elkaar houden, he?
MEVR. (knikt)

Zou ik niet?

NITTEL. En U weet, dat we van plan zijn samen
te trouwen? He? Dat weet U-ja?
MEVR. ja ... dat is gewoonlijk zoo, al mensche
van mekaar hou de ... tenminste? Hier in Indië misschien niet. 't Is zoo 'n raar land. Als ze van mekaar
houde (met nadruk) willen ze wel eens scheien oo.k ...
O'eloof ik. En voor je nog gescheiden b n, willen
~e al weer met je trouwen. We zijn hier in Indië!
NITTEL.

Och nee . ..

MEVR. Ik ta niet te liege! Van der Kooy wil
scheien. .. Maar dàt zal-ie weten! Dat je nooit
te oud bent om weer te trouwe.
NITTEL.

Te oud?

Ik ben nog jong ... dertig.

MEVR. Jou bedoel ik ook niet (kijkt voorzichtig om
zich heen) Ik, ik, maar wou je me spreken. Waarover?
NITTEL. ja. Ik wilde U .iets zeggen. ~Is ~anstaande
an Trude ziet 11. 't Gaat Iller om Uw hUiselIjk geluk ...
en om dat van Van der Koov. Helis, ziet-u,een moeilijke
kwestie ... ik ... ik... \Veet U misschien al wat?

-8
MEVR. (ge chrokken). Wat bedoel je .... Om mijn
hui elijk geluk ... (in confessie) Ja ... ja, ik wèèl 't. ..
l k wéèl 't. .. Wat moet ik doen ... vindt je 't erg?
NITTEL. Erg nee, ik vindt 't heelemaal nict crg.
Heeft hij 't U dan al z If gezegd?

MEVR.
ee hij heeft 't me geschreven? Maar ik
wil niet. .. ik denk er ni t aan, hier lees .. . (lzaalt
den brief uit haar boezem). Je ziet 't, als ik wilde ...
kon ik de vrouw van een uikerlord worden . 't Staat
er .duidelijk zwart op wit. Van der Koo)' wou scheiden
(Mttel leest steeds verbaasder den brie}). Maar ik . . .
ik kèn 't niet doen ... ik hou toch veel \'an hem, al
is ie nog zoo onbillijk ... ik wou niet scheien. Hij wou!
NITTEL. (fluit onder hel lezen tusschen de tanden,
staat even na te denken, zirf nog eens, leest:
"Geachle mejuffrouw Van der Kuo)' .. . (feest onderteekening) Hendr:k Van Wielandt.

J\\EVR. ja.. . dat staat er... Hij had Mk be, t
ZOl! ik zoo zeggen ,

-

89-

MEVR. (bloost). Toe nou I Maar. . . zeg eens, Nittel,
\ at moet ik nou doen. Ik denk er niet aan ... Je kan
zegge wat je wil, Van der Kooy is altijd goed voor
me geweest. .. as-tic maar geen driftbuie, heb, en .. ,:
(aangedaan) ik hou veels te veel van m. En hIJ
heeft een tropenhart, hij zou erin kunne blijve. Zal ik
'm afschrijve?
NITTEL. (glimlac/lt, denkt even na, fluit). Nee, nee,
niet afschrijven: U moet het hem zelf zèggen ...
zelf. .. (denkt na) ja, ja, zoo moet het ... Volg nou
mijn raad eens op ... Zeg nik ... tegen niemand . . .
niet. ..

MEVR. ja, Illaar ik wil toch Van der Kooy eens
bewijze, dat ik niks om hem verlegen ~cn , dat als
ik gewild had, ik ~e vrouw van. een Slll.~eriord h.ad
ken ne worde. 5111kerfreule! HIJ met zIJn praatjes
van zijn permotie.
NITTEL. (overtuigend). Zeg nou no niks tegen Van
.aat
der Kooy, dat kunt U na afloop nog \vel doen, I
eerst Van Wiclandt hi r komen, zeg 't hem zeiL . .

mevrouw kunne zetten,

(glimlacht). Ja ... dat. .. had ... hij (frommelt den brief woedend lil elkaar) Zoo'n ploert. .. zoo'n
NITTEL.

oude bok .. .

MEyR. Och, dat moet je niet zegacn, hij is bepaald
nog Jonger dan ik, en je weet ook niet of het niet
waarachtige liefde is. 't Is hier zoo'n raar land. Kan
~ne ~nd. rs ni~t begrijpen .. . Maar je moet denken, er
I hIer m IndIë groot gebrek aan vrouwen . .. dat i
bekend!
NITTEL.

(houdt zich goed, bedwingt l'en lach)

J~ .. 'J·a ... en dan ... die frissche Hollandsthe kleur,

dIe
nog hebt ... miss hien dat die 't hem heeft
aangedaan!

MEVR. (ineens ge chrokkcfl). Maar me man zijn
permotie. Hij gooit '111 direct op straat, as ik 'm een
blauwtje laat loopen, kan ik dat Dirk aandoen, god
wat een penibecl geval. Ik moet het hem zacht
zeggen. Zacht. . .
NITTEL. Och, Van Wielandt heeft een ruim hart.
khlll . .. U is de eer te niet I Die is al verliefd als hij
een sarong aan een spijker ziet hangen.

MEVR. Zeg jij bent komplil\\enteu , jij, ik ben
heelemaal geen spijker an een sarong.
NITTEL. Bij wijze van spreken, hè? En maakt U
over dic promotie niet ongerust. Ik heb iets l1100i voor
uw man, als het. . . er op aankomt. ja, zeg het
hcm, lanas een omweg ... dat is óbk goed.

- 90 M EVR. (medelijdend). Ja, ik zal 't hem zacht zeggen?
NITTEL. (spottend). Ja, heel heel zacht. Maar zeg
het hem! En ze lf! Hij kan elk oogenblik komen ...
MEVR. God ... effe me haar opmake nog... Ik zie
eruit! Wat een emotie .. ' Wat een pcnibeel geval! ...
(af in Iinksche deur, maar dadelijk weer om den hoek).
Maar Van der Kooy zal 't weten, weten zal-ie, wat
ik voor hem afgeslagen heb.
NITTEL. Ja ... ja .. , maar na àfloop, he, na afloop t

V IJ F T I E N D E T

DERDE

De voorgalerij is een oogenblik ledig! Me\'.rou\~
Van der Kooy komt nog in sarong en kebaJa UIt
linksche deur .. . loopt even naar de balustrade, kijkt
het erf over en aaat zuchtend zitten.

0 0 NEE L.

EERSTE TOO

Trude, Nittel.

TRUDE. (komt uit de poort).
zei-ze? ... Heb je 't gezegd?

Weet ze 't, wat

Làfaard (rukt zich los).

ITTEL (neemt haar in zijn armen). Trude, luister
nou eerst eens even, kijk, om zooiets te zeggen, ...
zèóiets . .. daar hoort een moedig man toe, een
zeer moedig man... een held ... louw held! Van
Wielandt. .. Tegelijk held en ... idioot. Hij zal het
haar zeggen .. . !
(Trude blijft hem verbaasd aanzien).

MEVR. God ... wat ben ik zenuwachtig .. , Wat
een penibeel geval ... 't Is ook een schandaal. Wat
een land! Je zoo maar voor een. huwelijk te vrage. : .
als je nog getrouwd bent. Dat IS n.ou de bre~dheld
van opvattingen net zoo.. breed a.ls Je maar wil.
(Uit de poort verschijnt Oesll1, loopt langzaam
aarzelend naar zijn meesteres... hurkt voor lIaar
neer . .. maakt een embah).
OESIN. (zacht).

Njonja besar ...

MEVR. He laat die beroerling me wèèr schrikken!
Wat is dat? 'Njonja besar. .. , ik ben de Njonja Doea
maar. .. hoorl Wat is-er?
OESIN.

Doek.

EEL.

Mevrouw, Oesin.

ITTEL. Trude ... Trude ... (pakt lachend haar b ide
handen). Trude...
een. Ik heb niks gezegd!
TRUDE.

BED RIJ F.

Saja minta per kot ...

MEVR. Wat zeg-je?
iets van versta. Apa?

Ik mag hange, als ik er

OESIN. Saja min!a perskot, Njonja, limabIas roepia ..•

-

92-

MEVR. Wat zeit ie ... goeie god ik ben werachies
nog niet sterk in me Maleisch... nou mag ik
nogere hange, als die Mk niet bezig is een liefdesverklaring af te steken ... (trekt de beenen wat op).
Ook op 'r eerste gezicht!
OESI . Saja minta perskot . .. (buigt hel IlOofd
omlaag. .. al eell sembah).
MEVR. Zeg, kijk voor /'e (s/aat de rokken om haal
beenen). Ik ben pils in ndil!, hoor! Goeie god wat
een land,... dat' de tweede in e n half uur, je
ben! hier je eer niet zeker ... (schuift acllteruif) ben
je nou heelemaal stapel, jij ... zwarte aap. .. Ze 1
pas op, hoor, me man komt direct thuis ... ik roep
'm hoor!
OESI '. Limabias roepia ...
MEVR. (gilt) Dirk ... Dirèk I

TWEEDE TOONEEL.
Vorigen, Schuif.

SCHUIT. (komt verschrikt aan/Dopen) Wat is er ...
wat heb je?
MEVR. Kijk 's ... (wij'st op den jongen aulZ haar
voeten).
SCHUIT. Nou?
MEVR. Hij doet me een liefdesverklaring of zoo
iets...
SCHUIT. Een liefdesverklaring of zoo iets? Weln c,
hij ... Wat heb je ... hè Oesin ... Apa boleh?

-

93-

OESIN. Saja minta perskot, loewan besar, limabias roepia.
ME'.'R. Hoor je 'I nou?
OE IN. Saja poenja Màh mattie. '. limabias...
MEVR. Hij is geloof ik no a bezig.
SCHUIT. Hij vraagt voorschot! (fot Oesin). Jij
beroerde vlegel. .. alweer voorschot. Kwee gila ja ...
Kwee belon baj"r lain perskot, dan skarang soedah
minta lagi. .. ?
MEVR. (als schold ze mee) Soedah minta lagi! ...
Kwee klla, ja! Een goeie taal om iemand uit tc scllelde.
Kwe kila ja!
SCH IT. Hij wil voor chot hebben, vijftien gulden,
zijn moeder is dood. Om haar te begrave !
J\lE\'R. Wat ze" je, zijn moeder dood. Kassian , en
ik dacht werachti r, nee maar wat ken een mensch
zich toch vergis e. .. ik dacht... kas ian, zijn
moeder dood!
SCHUT. Nee, heelemaal ge n kas ian, de vorige
maand ging zijn moeder ook al dood, n heeft hij
vijftien gulden \'an mij' gehad, en nou is zIjn moeder
alweer dood. Wou die het van jou trachten los te
krijgen. .. Ik zou werachies wel eens willen weten
hoeveel moeders di jongen gehad heeft. ou hebben
wij hem vijf jaar bij ons... en nou heeft-ie al dric
maal gevraagd 0111 voorschot om ecn va ef te
begrave ...
MEVR.

Wat zeg je, heeft-ie drie vàder gehad .. .

SCH IT. Nou, dat zou Ik me kunnen begrijpe .. .
maar je hebt maar è~n moeder, n nou wil die
geld hebben om de tweed te begraven, die vi gel ...
Pigi, lekas! Andjim ... (Oesin verdll'ij'nt lIaa tig).

- 94MEVR.
SCHUIT.

(roept hem na) Piki lekas! Piki lekas!

Dat wou die gauw van jou nog los-

-

95 -

MEVR. Nou dan wordt het tijd dat jullie gaan
malen .. ' anders ga ik malen . Altijd die manne
thuis!

krijgen ...
MEVR. Wat zeg je ... drie vaders ... en hoeveel
zei je ook weer? Twee moeders ... Wat een fermillie schandaal ... En dat moet je maar in je huis
houwen ook! Hij moet eruit, hij moet Piki lekassel

SCH IT. Ik.. . ik wou alleen ...

MEVR. (bekijkt // em even). Je mag je wel eens
baan scheren .

SCHUIT. Och, hij liegt het natuurlijk, 't i alleen
om meelij op te weken . Je moet dat tuig kenneli ..
dat laat daarvoor gemoedereerJ achter mekaar drie
vader en twee moeders dood gaan? Om aan geld
te komen .

MI:VR. Nou dat zal wel gisteren geweest zijn, je
ziet zoo zwart. .. as ... as die mevrouw van hiernaast!

MEVR. Wat een schobbejakke. Ik wil hem niet
lan<Yer hebbe, als ik 'm zie, zou ik telkens aan zijn
drie dooie vaders denke ...

positief, ja!
in Indië ...

SCH UIT. Och, maken we ons niet dik over ...
hier in Indië .. .

ME\·R. (veelbeteekenef/d)! Hier in Indië maken
jullie geloof ik nict gauw over icts dik, twee moeders,
drie vader , 't is maar niks, maar over wandele met
een meisje, en als je wat zegt dat je uitgerookt
wordt .. . daar make ze zich hier driedubbel dik vcr.
Nou , ik zal 't onthouwe . .. (kijkt achterom, of ze
iemand wacht, dan naar Schuit, die loopt te draaief/).
~EVR.

Ben je niet goed? Ja draait zoo .

SCH IT. Ja, heel goed .. . heel roed .
(Pauze . .. mevrouw kijkt weer Of/geduldig naar SC/llIit).

MEVR. Heb je heelemaal niks te doen vandaag.
SCHUIT. Nee, U weet, in den regentijd is het stil. ..
Tot we weer malen ...

SCHUIT. Ik ben vanmorgen pas ... ge choren.

SCH IT. Nee, 't

was vanmorgen! Dat weet ik
Maar 't. .. 't haar groeit hier zoo hard

MEVR. Weer wat nieuws in Indië, nou groeit 't
haar weer hard. Wat?
Wou je gaan zitten? Dan
zal ik 't je maar ronduit zeggen (ziet acllterom) ik
kan je nou niet hebben. Jij moet ook piki leka !
SCHUIT. (chuchter). Niet hebben? Ik wou praten
over Van der Kooy, zie je, als-ie nou straks terugkomt,
wees dan lief voor 'm . ..

MEVR. Ik heb wel over wat anders te praten ...
Jullie zulle traks ophoore! Wacht maar.
SCHUIT.

(geschrokken) .

Wat bedoelt U... Wat

ophoore?
MEVR. Dat zal je straks wel hooren ... ik mag nog
niks zeggen, ik moet hèm eerst spreke. Maar strakjes ...
Alleen zal ik je dit zeggen,.. al ik wou, als ik
wou ... nee, ik zeg niks!

-96-

-

SCHUIT. (die denkt dat het aller Trude is). Ik heb ...
ik, ik heb er nik mee te maken ... ik ga me even
scheren ... nou voel ik 't ook, 't is hoog tijd ... ik ben
heelemaal zwart, 't was toch gisteren ... Nou weet
ik 't po itief. .. Ik ga maar.

\'\EVR. lau dat vraag ik je juist. . . ik kan jou nou
niet hebbe ... zal je je go dover chere?
C::CH L'IT. ja...

ik... ja, ik ga direct (af door de

poort).

97 -

MEVR. ja... U schreef een liefde op het ee rste
gezicht. ..
V. WIELANOT. ja juist, een liefde op het ee rste
gezicht. ... Och weet U, ik ben nog jong .. . . pas
vijf en veertig.

MEVR. Zoo ... is U vijf en veertig .. . nu kijk eens
aan, ik ben vijftig! Dat scheelt vijf jaar.

v. W IELANUT. Vijftig jaar? Is U al vijftig.. . dat
zou ik niet gezegd hebben, op het eer te gezicht.
DERDE TOO

EEL.

MEVR. (toch gevleid) Hoe oud schatte U mij ..•

Mel'roullI, Van Wie/andi.

V. WIELANOT. Op 't eerste gezicht, zoo .. . een ...
een goede veertiger ...

V. WIELA OT. (verschijnt achter de ba/u trade iel
inplaafs van Trudc mt'l'roulV Van der Kooy, komt
zenuwachtig binl1c!n). Eh ... eh... pardon, ik st ur
toch niet.

MEVR. Nee, ik ben werkelijk al vijftig, maar dat
doet die Hollandsche kleur zeker. .. die hèbbe ze hier
in Indië zoo niet.

MEVR. Nee... nee... gaat U zitten ... nee zeker

V . WIELA OT. Ja, die Hollandsche kleur ... ja t
AI vijftig? Ik ben pèff.

niet, ik zat op U te wachten.
V. WIELA, OT. Maar...

J'v\EVR. (plechtig). La-we meteen maar 111 t de deur
in huis valle ... Ik heb Uw brief gelezen ...
V. WIELANOT.

U hebt mijn bri f? ..

ME'.·R. ja ... ik heb 'm gelezen!

v. WIELANOT. (~'Crlegen) Zoo, dat is h cl goed,
dat is patent, ik ben blij ... (gaat :itten). Oef. . . wat
is het w er warm, mevrouw... warm... pannas!
In die West-moe son kan h t zoo warm zijn, al
h t dan een dagje droog is! ... Echt kenteringweer.
Dus. . . du .. U hebt nlljn brief gelezen, zeker,
zeker ...

1\\ EVR. Wat zeit
V. WIELA OT.

U?

Ik ben pèff, pèff ...

MEVR. Zoo! Ja, ik zie er nog jong uit voor me
jare, maar dat is misschien ook de sarong en kebaja,
die maakt je zoo jong. En ook Indisch! Ik heb
me kouse ook al uitgetrokken, kijk maar. . . echt
Indisch, he, ... en veel koeler, niewaar?
V.

WIELANDT. (afwerend).

ja, ja, ik gelààf het

wel. .. (rilt).
MEVR. Heb U 't koud? Zit U op de tocht
misschien? U zet een gezicht als een kat, die aan
de peper gerooke het.

-- 98-

- 99 -

V. WIELA OT. Nee, nee ... Ik heb heelemaal niet
aan de peper gerooken ... 't zijn zenuwen, ziet U ...
Daar heb je gauw last van in Indië, afmattend
klimaat! En dan ... eell moeilijk moment, niet waar.
U zei zoo, vijf en veertig en ik vijftig. U vindt me
toch niet te oud?

MEVR. Ik kan er niet inkomme ... Ik heb er over
gedacht en het i zeer vereerend, maar ... als ik
aan die arme Van der Kooy denk ... hij zou zoo
·alleen weze ... het gemis zoo voelen .. .
V. WIELANOT. Ja, maar ...
l\'EVR.

MEVR. Nee ... ik wou jui t zeggen ... wel èrg jong!
V. WIELANDT. Hihihi ... Ja, sommige chattell me
even in de dertig ... ahi ja, en il zeg maar ... een
men ch is zoo jong als hij zich voelt. Perdon , is
Van der Koo)' niet thuis?
MEVR. Nee, stel U gerust, hoor! Van der Kooy is op
d fabriek.
V. WIELANDT.
MEVR.

En Juffrouw Trude!

Die is bij

'Ittel in het paviljoen ...

V. WIELANDT. Bij Nittel... bij die man, 't is
een idioot, die Nittc!.
MEVR.

ou, dat kan ik nou niet zoo vinde ...

V. WIELANDT.

Ik wèl en wat doet ze daar?

MEVR. (lacht) All ichte bekijkt\ die verzamelt
Nittel ... geeft- ie cadeau; ... maar om noulllaar kort
te weze ... want me man kan dadelijk thui komllle,
ik heb over uw voorstel gedacht ... (aarzelt el'en)
Het i ... hoe moel ik dal nou zegge ... het is ... nee,
u moet niet boos worde ...
V. WIELANDT.
gering?

Mon Dieu! 't Is toch geen wei-

ee, me besluit staat va t.

V. WIELA. OT. Mevrouw, mevrouw, verwoest me
geluk niet ... (grijpt haar /zand).
MEVR. Zeg, a ' j'ebl ieft geen
he, ik ben pas in ndië ...

v. \\ IELA

'OT.

handtastelijkheden,

Van Uw woord hangt alles af.

MEVR. Toe, laat u m los, ik
van ... Jullie kcnnc hier breed van
Ik nog niet, hoor! En dan, een
Kooy, met een hart van goud ...
alleen te late ...

hou der nog niet
opvattingen zijn.
man al' Van der
zoo maar in eens

v. WIELA 'OT. laar die heeft u toch ook nog ...
MEVR. Mij ... mij ... mij? ee, nou word-ie goed.
Dat is nou de breed te opvatting, die ik hier in Indië
heb hoore verkondige. Wou U dan, dal ik Mk nog
bij hèm bleef?
v. WIELA 'OT. Ik ... ik begrijp U niet. . . ik ... ja,
ik wou graag dat u bij hem bleef, maar... ik geloof
<!en fataal mi ver tand, geloof ik ... een .. .
MEVR. Jij gemeene vent... ik kan niet uit me
woorde. " U schrijft me daar liefde op 't eerste gezicht
en WOu u me dan met een ander deele?
v. WIELANOT (rilt). Ik weet niet, een fataal mi ver~tand ... ik wil iJ heelemaal niet deelen; huhuhu,
ik bedoelde juffrouw Trude, ik h b haar liefgehad,
sinds ik haar voor de erste keer zag ... ik schreef
toch op 't eerste gezicht ... een fataal misverstand . ..
U dacht toch niet dat ik op U... 't eer te gezicht. . .
0, mon Dieu!

-

-

101 -

100SCHUIT. Ik heb er niks mee te maken ... ik wou niet!

(heeft hem in de grootste verbazing staan
aanzien . .. ) Fataal misverstand? Mondijeu? Ik geloof
MEVR.

dat jij zelf een fataal misverstand en een mondijeu
bent. . , Zoo'n brief aan mij te adresseeren, wacht
effe, dan ben je heclemààl aan 't verkeerde kantoor ...
(loopt naar de poort). Schuit, Schuit, kom 's hier, 't
is om je dochter, kom eens hier . .. Schuit.

v. WIELANOT. Maar dat is een fataaal.

MEVR. Hij komt notabene .?m jou dochter I
je ook al lIiet? Net goed! fijn!

Wil

v. WIELANOT. Nee, hij daar, heeft er zèker nicts
mee te maken ...
SCHUIT. Van der Kooy wou het. ..

MEVR. Ja fataal is het en mondijeu ook, t is kila
sekàli!, .. wacht, hier is Schuit.

MEVR. Nee nou nog mooier wat heeft Van der
Kooy er mee' te maken, wat wou die? Jij bent ook
kila sekàli.

VIERDE TOONEEL.

V. WIELA OT. Wat die er mee te maken heeft?
AI
hct om zijn dochter gaat... nee maar! dc
spuigètten uit, ... zijn eigèn dochter. .. Zou die er
dan niets mee te maken hebben?

Vorigen, Schuit.

MEVR. (gaat de armen .over mek~ar vo.0r Van
Wielandl staanl. Wat zeg je ... hoor s effetjcs, d~nk

SCHUIT. Maar. .. ik heb er niks mee te maken, ik ...
MEVR. Je hebt er wel mee te maken".

Hier

(pakt hem aan de hand, brengt hem voor van
Wielandt) hier .. , deze meheer n \isverstand", die
komt om je dochter, moet jc maar zelf weten wat je
doet ... maar hij kan nict eens een adres schrijven.
Wel heb ik ooit! Da's iets om over te vertelIe. , ,
V. WIELANOT. Maar... dat is een nog fataler misverstand .. ' Om Schuit zijn dochter? Pardon ... dat
loopt de spuigètten uit. .. ik kom hier om ... juffrouw
Trude. ,.
MEVR. Nou dan! En je schrijft juffrouw Van der
Kooy! Dat stond bove de brief. En liefhebbende
Henderik stond er onder. Ik heb direct gezegd,
Nittel kan 't getuigen, da'k je niet lustte... Maar
waarom schrijf je dan Van der Kooy ... en juffou"-'
nog wel. Zeg, ik laat me niet beleedige hoor, ik
ben hier Mevrouw I Hier in Indie I

je da'k 't toesta, dal je me man staat te beleedlge,
als-ie er f.ie! bij is ... \A. aar is Van der Kooy ...
Zijn dochter... 1 Nee maar die is goed ... U heb
tropekoller geloof ik! Dat moet je eens tegen hemzelf
zegge, daar wil ik me plezier van hebbe!
SCHUIT. In de fabriek is-ie, in de fabriek.
MEVR. Laat 'm roepe ... Djongos! Djongos! Hoor
's meneer VI ielandt. ..
V. WIELANOT. Vàn Wiclandt! En ik verzoek U
niet zoo'n toon tegen me aan te slaan, ik heb nooit
anders geweten, als dat het zijn dochtcr was.
MEVR. Vàn Wielandt dan,... en al ben je nou
honderdmaal Vàn Wielandt en de baas hier, dan
hcbbe ze je er leelijk tussche ehad, wat dcnk
je, dat ik me e:ge man laat beleedigc, al gaat 't om
de perm ot ie ?

-

102-

SCHUIT. (staal op den achtergrond den jongen orders
te geven... schrijft snel iets op een briefje, dat hi.i
den jongen meegeeft .. .).
MEVR. (doorpratend). Dat verte lt je zoo maar in
je gezicht, dat je man een dochter heeft, wonder
dat-ie er nog geen zoon bijhaait nee maar..... .
En Schuit, ltier! Zeg jij niks, je staat er bij of je
Gome tegen 'm moet zegge. .. Kom voor je dochter op.
SCHUIT. Ik Qome zeggen? Ik heb 't niet gewild ...
v. WIELANDT. Nee, maar dat is fataal, juffroU"l
Trude is toch niet de dochter van (met iets k/eineerends) van hèm daar? Dat bedoelt u toch niet?
MEVR. Wat anders? En wat zou dat, is 't soms
geen mooi meissie, je mocht wille dat 't jouw dochter was. Kijk die lammeli ng der nou eens bijstaan,
vooruit Schuit kom voor je dochter op ... Laat je je
zoo maar zegge, dat 't jou dochter !liet is.
CHUIT. Ik .. . er bij staan ... ik heb 't niet gewild.
MEVR.

011

vooruit, i

't je dochter, ja of nee.

SCHUIT. Eh, eh, ja ... ja .. .
MEVR. (tot v. Wie/andt) Nou daar sta ja!
v. WIELANOT. Maar Schuit, ah i, daar h b je me
nooit iets van gezegd, ahi, hi - hi- dat is onbegrijpelijk, dat jij zoo'n lieve dochter heb. Maar dat
verandert het geval natuurlijk heelemààl niet. Ik ben
er volstrekt niet tegen, jou als schuonpapa te accepteer n, dat i '" ahi. . . misschien nog beter dan een
schoonmàmà .. , ahi. .. Hihihi. ..
SCH IT.

Hihihihihi I

ME R. Zeg, hoor 's, 't i nou genoeg, zou ik zoo
zeggen, je staal me te beleedige ...

-

103-

V. WIELA OT. Ik heb met U niels meer te maken,
al het zijn dochter is, ik ~leb ..me nu lech~s t~ wenden tot Schuit, wanneer die zijn toestemming geeft,
is de zaak afgedaan.
MEVR. ZOb, zou je denken, !lOU. ik ben er Obk nog,
denk je, dat ik een kind, dat Ik II.efgekregen heb als
e n eigen dochter, zoomaar aan len~~nd. zou ~ev.cn
dL. die bove de jare i , die eer ~ mijn lIefdebnefjcs
schrijÏt, l11et liefhebbende Hendenk deronder?
V. WIELANDT. Maar pèrdo. ! Ik ben pas vijf en
n
veertig, dal is niet boven de jaren. Perdon I
MEVR. Niks tc pardonne. Liefdesbriefje op 't eerste
gezicht, hè? Kila sekali I
V. WIELA OT. U weet heel goed. " dat ik ...
MEvit Ik weet heel goed. " dat je je gevoelen op
schrift kunt zetten, dàt weet ik (thea.!raal),
gelukkigste aller stervelingen! Die wou mij leere lIefhebbei

9,

V. WIELA OT. Schuit, ik verzoek je met me
te gaan naar mijn kantoor.

III

e

MEVR. (citeert). M t de e!lijkste gevoelen v~n
liefde, zal ik immer zijn . . . Uw 1
.lefhebbende H~nder.lki
Nog al een gezicht.. voor een liefnebbende Ilcndenk.
Verliefd op een spijker aan een sarong!
V. WIELANDT. (pakt Schuit bij den arm). Ga me .
MEVR. (aan den anderen arm). Je blijft! ... Nee ..:.
ik zou gaan trèkken I W.~. trekke mee, ho?r. En kijk
nou die vent 's, ben JIJ een kerel. .. dl.e laat met
zich sollen . .. als een zoutzak. . . a een sUIkerbaal. ..
ken je je mond niet open krijgen ellllit? ...
SCHUIT. Ik wou niet. .. hij wou '1. ..
MEVR. Wat wou je niet.

-

104-

-

105 -

SCH UIT. Dat 't mijn dochter was! hij zei. .. een paar
dagen maar, .. zeg, dat 't jouw dochter i ... en toen
zei ik... goed ...

VIJFDE TOONEEL.

M EVR. (laai hem/os) He? .. He? Wàt vond jij goed.

Schuit, Van Wielalldl.

SCII UIT. Van ... die dochter, dat ze zoolang mijn
dochter zou zijn.

v. WIELANDT (ineens of/gerust). Weet je zeker. .. Schuit, weet je 't wel zeker?

MEVR. I het dan jou dochter niet? Nep., maar
goeie goed ... wat een land. Van de een is de vader
onbekend, en de andcre heeft er drie. " Wic zijn
dochter i het dan weer wèl ... 't arme kind!

SCHUIT. Ja, ik geloof 't wel ... Ik . ,. heel positief
niet, ik heh den laatsten tijd zoo 1110eten liegen dat
ik. " 't haast z If geloofde ...

SCHUIT.

Van . . . van .. .

v. WIELA OT.
zooals ik zei.

Van

Van der Kooy... precies

MEVR. (of/geduldil!)
kindere.

Och kom, we hèbbe geen

SCHUIT.

(ongelukkig)

Hij wel ...

v. WIELANDT. Ja . .. hij wel. .. ahi ... fataal geval,
in Indië, ziet-U ... daar ...
MEVI{. (slaal ze verbluft evell aan te kijken).
Nee... nou begint die liefhebbende Henderik ook al
met zijn in Indië!
en kc jullic. ' . dat ik. . .
ce . ..
nee ... nou is ie go d, dat ik van jullie tweëe gcloof,
dat dc mànne hier kindcr zoude hebbe? En ik niet?
Jullie denke, geloof ik, da'k me alles van Indië laat
wij maken. Dat . . , hij kindere ? Nee, da's 't nieuwste
wat ik van Indië hoor! Waar blijft-ie nou, . . ik 11I0t
'111 sprèke! Ik mot 't wete . Ik ga 'm tegemoet . . .
ik moet 't weten .. , weten ... of jullie staan te liege,
Ik .•. (loopt lIaar de balustrade . .. :iet flaar Van der
Kooy uit, lot van Wielaf/dl). En als jullie hebbc
staan liege, omdat ie er niet bij is, dan wil ik een
zicn hoe jou Itcfhebhende f1endcnkke O'ezicht er strakkies uitziet, als hIj 't betroml11eld heeft." (aj, loopt
het erf op).

't wel

V. WIELA OT, Jij weet gètverdèmme nooit iets positief! .. , Dan .. , dan, maar dan ga ik voorloopig
naar huis! Als jij 't niet positief weet, .. Dan weet
ik niet po itief, of die Van der Kooy zijn handen
niet misbruikt, niet gaat trommelen, ahi!
SCH IT. Nee, nee, ik weet 't toch wel positief,
maar ik was nou al veertien dagen Pa ... en dan . . .
ga je er aan wennen, .. Nee, nee.,. (bezint zich)
Nou weet ik het positief!

v. WIELANDT. 't Zou anders de eerste keer zijn,
Schuit, dat jij eens iets positief wist . ..
CHurT. Ja, dat is wel zoo, maar dat weet ik
nou heel po itief. .. ik zou er een eed op kunnen
doen!
V. WIELA 'OT, Op jouw verantwoording ... ik
weet waarachtig niet, hoe ik het heb. Wat een
levensgevaarlijke situatie ...
SCH IT. Ja, wat een situatie, he? Hij wou 't!
Maar ik ben blij, dat ik het niet heb gezegd.
V. \\'IELANDT. 't Is voor een romàn . .. nee maar
dat is patent. Ik kom officieel de hand vragen van
de dochter., . en eerst verbeeldt de stief-mà-mil,
ahi, zich dat het om haar is, ahi, dan moet nog

-

106-

107 -

notabene uitgemaakt worden, wie eigenlijk wel de
pàpà is. Nee maar, dat is patent. Ik ben perplext.
Je zou er voor goed van alle l:1u\Velij~en. voor afzien. (De rechtsche deur gaat VOOfZlCl1flg open).

v. WIELAND1. Ja ... ah i, nee maar dat is patent
kon ik weten, dat jij niet wou weten ... dat Trude
jou dochter was! Ik ben perplext. ..

SCH IT. Ja .. , dat is heel go~~. '.: van huwelijken
afzien, dat i veel beter. 't Is gevaarlijk om te trouwen.

V. D. Kooy. Goeie god, dus ze weet 't. .. en wat
zei ze . ..

v. WIELANDT. Als ik niet zoo zielsveel van het
meisje hield ... dan ... 0 ... (schrikt) daar is hij .. .
ah i, daar is hij... Schuit, weet je het zeker .. .
heel zeker?

SCHUIT. Dat ze 't niet gelooft! Ze gelooft 't niet.

ZESDE TOONEEL.

Vorigen, Van der Kooy.

v . D. Kooy (komt voor ichtig om den hoek van de
deur kijken). I .. . ze er niet ... Weet ze 't? ... (Laat
!tel briefje zien, dat Schuit schreef)·
SCHUIT. Ja... ja ... ze weet 't, maar hoe kom je
nou dààruit.
V. D. Kooy. Ik ben ... ik ben door 't raam naar
binnen gekomen, door 't r;;am. Ik wou eerst eens
afhooren, wat ze zei. Waar is ze.

SCHUIT. Naar de fabriek om je te halen. !Ic heb 't
niet gezegd ...

V. D. KOoy (hoopvol) . Niet gelooft? ... Niet gelooft?
Nee, zie je wel, zie je wel. .. 't was beter geweest. ..
veel beter... als jullie niks gezegd hadden, 't mij
hadden laten zeggen . .. Wanneer ze lndischer was . ..
(bedenkt zich) Nou, lààt het dan maar zoo! ... Weet
je wat. .. we kunnen alles nog her tellen! Schuit, zeg
jij dat 't een vergissing was van Meneer Van Wielandt,
dat dïj toch de vader ben... He, dat ken best., .
ja! at gelooft ze misschien wèl t
SCHUIT. (beslist) Nee. nee ... nou niet meer vader
zijn nee ... nou niet meer! Jij denkt dat het vaderschap
maar zoo makkelijk is. Ik ben veel te blij dat ik
weer kinderloos ben. Veertien dagen vader was
genoeg. Veertien dagen liegen ... Je zou waarachtig
op 't eind tol de conclusie komen, dat het werkelijk
zoo was, daarnet wist ik het ook al niet positief
meer . .. tenminste ...
V. WIELANDT. Ja dat geheugen hier in Indië
Maar dal was dan toch in orde, nou wist je het toch
positief goed. Dus 't toch werkelijk jou dochter, he,
Van der Kooy! Daar blijft het nu bij. hè.

v. 0 KoOY. Ou ze weet 't, wie heeft me dat
koopje dàn geleverd. Kon men me niet een tijd laten
het zelf te zeggen.

v. D. KOOY. Toe, Schuitjelief. .. be te kerel, alleen
maar tot ze Indi sch is... nog een paar dagen.

SCHUIT. Ik, ik ... ik. .. heb er niks mee te maken .. .
ik ben blij dat ik het niet gezegd heb ... hier .. .
meneer Van Wielandt.

SCHUIT. Ze i al Indisch genoeg, hou maar op ...
Ze laat zich niks meer wij maken. Niet eens dat
dat jij kinderen hebt.

-

108-

O. Kooy. Wat moeten we doen, wat moeten
we doen, 't kan haar dood zijn. En als ze 't nou
niet gelooft, dan is het, zeg nou zelf, toch maar
verstandiger, beter, dat we haar dat geloof laten.
O... ik weet wat - ik wect wat. ... , . toe meneer
V.an , Wi.elandt, niewaar, U bent toch degene geweest,
die t uitbracht, als we nu eens zeiden, dat U, khm ...
ons het kind gegeve hebt, bijvoorbeeld 0111 op te
voeden. Dan zeg ik haar later zelf de waarheid
zeggen ... en dan ...

109-

V.

.V WIElA"!OT. Mnar ah i, nee maar, dat is patent,
de wereld. IS stèpel... ik wil haar wel opvoeden,
op een reis naar Holland. Maar zóóiets. Dat gèt
~iet, wat denk je wel, ik Papa, ik ben ook veel te
Jong...

ware, maar in Indie daar is alles mogelijk (valt in
een sloel, vliegt weer overeind, tol van Wielandt) .
Maar als 't waar is ... als 't waar is, als ik 't uit zijn
eige mond hoor, dan krijg jij der niet ... ik geef
mijn doc hter niet aan een "liefhebbende Henderik"!
(valt weef in de stoel). Maar waar is-ie dan ... Brouwer
zei, hij is hard uit de fabriek geloopen. En dat met
Zljlî tropehart ! Een dochter, een kind, onze dochter...
Een dochter... ik moet '111 spreken ... Een dochter I
een dochter! Ik geloof, ik krijg ook een tropehart.
SCH IT. (haastig). Hij is in die kamer ... in die
kamer.
V.

v. o.

Kooy.

WIELANOT. De wereld is stèpe!. .. is stèpel.

Ze zou 't zeker gelooven ...

WIElA OT. Je bent gèk, kèrel. .. sommigen
schatten me op dertig. Maar wordt de heele wereld
hier dan stèpel... of ben ik het ... ik kom hièr...
ahi om ... 0, daar i ze ...
V.

MEVR. (vliegt er heen, Schuit volgt haar). Van
der Kooy, Van der Kooy, (in de kamer) waar ben
je, zeg 't zelf, ik moet 't weten ... 0 God, hij is er
niet meer (beiden terug).

"S:r EM . (vqn Mevrouw op het erf). Hij i der niet. ..
hiJ IS der met (roept angstig) an der Kooy!

SCHUIT. Hij was er zooèven nog . .. ging er in,
om zich even te verkleeden.

. o. KOoy. (vluclIt weg in de rechtse/te kamer).

v. WIELANOT Hij gaat wel eens door het raam, misschien ... ja, ja, hij ging zich verkleeden, dat zei hij.

ZEVENDE TOONEEL.

Vorigen, mevrouw.
.!",~VR. (kOf!lt uit den tuin de voorgalerij instuiven)
HIJ IS der niet. .. Waar is-ie, ik moet 'm prekcn.
Ik. .. Waar is-ie, Brouwers zei 't ook. 't Is zijn
dochter! Zijn dochtcr, ónze dochter... 0 God en
ik heb altijd gedacht, dat we een kinderloos echtpaar

MEVR. Zei. .. die dat? 0 God ... dat heeft zijn oom
gezegd, toen die zich verhing... precies dezelfde
woorden, maar hij hing zich op! Aan een gordijnkoord ... 't zit in de familie. Zoeke jullie 'm dan toch,
hij is Mk in staat zichzelf wat aan te doen. Hij heeft
een trope hart. Toe Schuit ga eens kijken of er
gordijnekoorde zijn .
SCHUIT. Nee, nee, dat zal ie niet gedaan hebbe,
hij heeft er niets van gezegd, en der zijn geen gordijnen. Daar heeft ie niks van gezegd! (vliegt weer

in de kamer).

110 -

-

~EVR. (loopt heen en weer). Dat zeggen ze nooit,
nOOit, ~ I s ~e 't doen will en (roept): Van der Kooy I
zoeke Jullie dan toch, me beene ... de zenuwe zijn
op me beene geslage ... en 0 . .. 0 en de kali is
vlakbij ... (valt in een stoel).

. v. WIELA OT. Daar heeft zich verleden jaar ook
Iemand verdronken, om een ongelukkige liefde.
MEVR. 0, zie je wel, zie je wel ... (roept) Van
der Kooy!
SCH UIT (komt weer terug, loopt de poort in . .. ,
k?mt ~e .llIlksche kamerdeur weer uit). Ik weet 't
met hiJ IS... er net no a geweest. .. Hij was heel
kalm, ik geloof 't niet, hij moet het raam zijn uitgegaan ...
M EVR.

En 't raam uit ... 't raam uit, dat is een

b~wijs, dat doet iemand niet, die geen plannen heeft

Zich te verdoen! I .. Die gaan de ramen uit. .. die...
V. WIELA OT. (is ook in de kamer gegaan, kijken
komt weer terug) Dat is een fataal oeval, ik ben
perplext. .. onder 't bed zit-ie ook niet!

MEVR.. Een trop hart heeft - ie (probeert op te
kf!men Uit de stoel) De zen uwe op me beene, (a/s
dil.ge/ukt) komme jullie mee (trekt Schuit en Van
Wwlandl mee) naar de kali ... hij . .. 0 help ... help ...

ACHTSTE

TOO

EEL.

Vorigen, Van der Kooy.

v. o. KO<?y. (komi. als lI'eet hij van nietss, een
11Iarsch neUriënd, van hei erf de voorgalerij binnen).
Trala- la leh, tra lee la lee! ...
Vorigen:

Eh ... eh ... eh!

111 --

V. o. KOOY . (loopt langs ze heen) . Tra la lee lahJa, lee la lee la ... Wat, wat kijken jullie? Wat
voeren jullie uit?
MEVR. (vliegt hem in de armen) 0 ... god, Van
der Kooy, we dachten dat je ... je ... je ... in de
kali wa ... in de kali.
V. o. KOOY . In de kali? Ik in de kali? Wat
moest ik in de kali doen. Ben je gek ... ben jullie
stapel. Hoe kOlllllle jullie er bij.

v. WrELA OT.
stèpel is ze!

Ik

geloof 't waarachtig ook .. .

MEVR. Om je tropehart en omdat je wist, dat
ik wist, dat jij een dochter had! We ware bang
dat je in de kali was.

v. o. Kooy . Hoe komen jullie dààrbij? Ik een
dochter?
MEVR.

Heb je dan gèèn dochter?

V. o. KOOY. Wel nee, Ile, dat was een vergi sing, niewaar Schuit, zeg jij 't zelf!

SCHUIT. Wat moet ik flO/I weer zeggen? Nee!
't Is mijn dochter niet, ik ben kinderlo s. Dat weet
ik heel positief.
V. o. KOOY. Eh, eh, eh ... 't Wa een vergissing .. .
zie je ... de zaak zit zoo, meneer Van Wielandt, die .. .
heeft ons gevraagd, of we ... of we ... zijn dochter. ..
MEVR. V. àt zeg je. Meneer van Wielalldl? Zijn
dochter?
ce maar, dat is me nou de breedheid
van opvattingen op dubbele breedte. Hij kwam
0111 de hand van zijn cigen dochter. Wat ecn land.
Ze hebben hier, geloof ik, allemààl dochter.
v. V. rELANDT. Ie bent gek, Van der Kooy, stèpel,
mevrouw ma ik U even zeggen ... hier heerscht
een fataal misverstand.

-

113 -

112 -

MEVR. Ik heb jou fatale misverstand al lang door!
0 ... 0 ... 0 ... Van der Kooy dus is het jou dochter
~OCh weer niet. .... ik (valt schreiend in een stoel)
Ik was al zoo bhJ, een rlochter, een kind, onze
dochter! Ik was al zoo blij.
V. D. Kooy. Zoo lllij? Zoo blij? Was je zoo blij?

MEVR. (schreit) Ja, je weet, hoe ik er altijd naar
verlangd heb, naar een kind ... en ... nou dacht ik ...
V. D. KOOY. 0 ... 0 ... bedoel je Trude?
MEvR. (hoopvol overeind). Wie zou ik anders bedoelen, is er dan nog een àndere?

y. D. KOOy. 0::. hààr? 0, ja... zij is mijn dochter
o ja, Trude IS miJn dochter! Natuurlijk, mijn dochter.
MEVR. (aangedaan) Van der Kooy, Van der Kooy
zèD' zèg, dat 't zoo is. (roept) Trude. Trude! Waar
is ze, wa.ar i ze. Van der Kooy, Van der Kooy, een
dochter, Ik moet naar der toe ... ik . • . o. 0, me tropenhart breekt!

NEGENDE TOO

EEL.

Vorigen, Niftel en Trilde.
(Nittel voert Trude, schreiend, binnen. Zi.i \Jalt
mevr. van der Kooy biJ de poort in de armen).
MEVR. (trekt haar mee). Een dochter, een dochter,
onze dochter... een dochter (zij lacht en ze schreit
hef in alle toonaarden).

v. WIELANDT. Ik b n perplex!... ahi... ik ben

p~rplext, daar begrijp ik

niets.

niets meer van. Ebsoluut

MHR. Me dochter. .. kind, laat me je aankijke . ..
me dochter. (Heft de IlOnden oll/hoo!!). Wij zijn
lI eelemààl geen kinderloos echtpaar. Hoe k Illllle wc
derbij. Eell dochter... l11e leve !:lI1g kinderloos ...
Moet je lIaar Indie kOllle, 0111 ineens eell dochter te
krijge ... een dochter, op je ouwe dag, en dochter
en van negentien jaar. Wat een land, wat een land
En zoo'n lieve ct chter, zoo mooie dochter. ellUit. ..
nee maar. hoe kon jij 110U zeggen, dat 't jou dochter
was. ZOO'11 mooi meisje ... jouw dochter, je lijkt wel
gek (I'/iegt naar 1'011 der Kooy) Van der K oy, een
dOLhter, wij nog en doehter. .. Geef me. .. l11e ...
me ... een zoen! ten zoen, Van der Ko y!

Van Wie/alldl draail zich rillend af, Schl/il staat
Nittel de lIand Ie sclll/dde/I).
MEVR . Een dochter. Kom bij 111 kind ... kom hier
zitten , bij me ... laat me je bekijken ... ik hOll al zoo
veel van je, dat weet je toch, waarom heb Jij 't me
dan niet gezegd (inlli" samen).
SCHUIT. (drukt Val! der /(ooy de Iwnd) . Zie je
wel, zie je wel, i ze nou Indisch of niet. Hebben
we daar nou zbO lang op moeten wachten? Wat een
oplossing ... wat een oplossing ...
V. D KoOY . Ja .. . ja ... ik begrijp het nog niet, ze
is blij ... blij is ze! ze zegt 't zelf!

NITTEL. (handdruk, kernachtig). Opgelost, heelemaal
opgelost. ..
V. WIELA!\DT. (naar lIoren komend) Perdon , ik
steuf toch niet. .. apropos, maar tJat zie ik niet in ...
opgelost heelemaal opgelost? De zaak IS nog heelemààl niet opgelost, ik weet nog niets.

v. D. KOOY. He?

-

11 4 -

V. WIELA DT. Er is alleen nog maar opgelost, wie
nu wel de vader is, ahi, dat vind ik heel prettig vo r
jullie. .. dat heb je patent is orde gekregen, ik ben
blij, maar perdon, daar is liet me heelemaal niet 0111
te doen ik wou nu weten of ik juffrouw Trude nu
beschouwen kan als mijn verloofde ... dat wou ik weten .
NITTEL. (woedend) Maar die vent is idioot! Hij is
kindseh.

-

115-

NITTEL. W at die promotie aangaat, ik zou zeggen
dat is mijn zaak. Meneer Van Wielandt gaat op reis.

~cx I~OOY .
NITTEL.
V.

: Op reis ... gaat-ie op rei ?

Naar Holland.

WIELA DT. 0, wisten jullie dat nog niet. ..

(met een air) Ja ik h b er genoeg van, ik ben binnen,
V. WIELA DT. (gepikeerd). Ik heb niks met U te
maken. U mocht willen, dat U zoo idioot was als ik,
ik bedoel niet zoo idioot.
NITTEL. Maar zeg er is, meneer Van Wielandt,
dat is nou toch h elemààl geen moment Om met
zoo'n voorstel te komen.
V. WIELANDT. Perdon, ik zou denken juist het
moment. Ahi, wc weten nu precies hoe de zaken
staan. En ik zou zeg en, IJ moei jij je met je i en
zaken, ja! Met jou heb ik heelel1laàl niets te maken.

MEVR. (is opgesprongen). Maar met mij wel. ..
denk je dat ik mijn dochter geven zou ... aan ...
iemand die niet eens adresse ken schrijve ... aan
iemand die zijn gedachte op papier uitdrukt, aan
een liefhebbende Henderik, dan zoo'n kila sekàli!
V. WIELANDT.

Mevrouw 7! 7

MEVR . Nee, blaas je maar niet zoo op, mijn man
zal zijn permotie wel ergens anders weke . . . hoor
je. .. en as 't niet in de suiker is, dan is 't in de
tabak, we kenne zonder jou! .. . En je perll1ullc!
Kom hier kind, kom bij me zitten (weer illnig samen).
Nee, nou word-ie goed. Ik heb doere-jan an je
permotie ! Nou weet je 't !

ahi, jullie zullen moeten zien, hoe je tantièmes 1IJaakt
met een administrat ur als ... hij daar...
SCHUIT. (juichend). Nee maar... de baas gaat
eruit ... hij gaat eruit ... deruit gaat-ie!
v. D KOOY. Jij Nittel... word-jij, wordt U ...
hier administrateur, mag ik U wel gelukwensch n,
wel gelukwensch n (sclllldt hem de hand).
NITTEL. Zeg, we hebben altijd gejij- en gejouwd,
wou je dat nou ineens veranderen 7 Dat gaat zoo
maar niet!
SCH IT. (fami/jaar). Ja ... ja ... we hebben altijd
gejij- en gejouwd ... ik wensch jou veel geluk, hoor
Nittel ... jij boft, zeg, jij I
NITTEL. (locItt goedig). Goeie oude Schuit, ik
weet dat jij het meen.. Maar Van der Kooy! Er
is nog iets anders (gaat naar Trude, die bij Me-

vroulV Van der Kooy geknield ligt en die samen
glimlachend praten, heft haar op) Zi je, Trude
en ik, wij houden van elkaar, en ik denk toch
niet, dat je er bezwaar tegen zal hebben ... dat we
samen gelukkig worden!
TRUDE. (vleit zich tegen haar vader).
ik ben zoo blij ...
V. WIELANDT.

0, vader,

Maar 't is nu het moment niet . ..

116 -

-

117 -

V. D. Koov. Dat is khm, wel heel onverwacht.
Daar moet ik eerst eens ...

V. D. KoOY. Maar als jij het goedvindt, dan zeg
ik niet nee. " 't is jou dochter ook.

MEVR. (komt er bij). N e, maar die is goed die
wil niet dadelijk: jà, jà jà! zeggen as een suikerlord
want hij wordt suikerlord, je dochter vraagt ... een
suikerlord, een administrateur... Zeg, hoor eens ...

TR DE. (vliegt hem weer om den 110Is). Vadertje!

\. O. I OOV. Ja maar vrouw ... ik hoor het nou
voor '[ eerst ... je weet, ik mag Nittel verdomd graag,
ik zou geen andere schoonzoon willen hebben,
maar ...
MEVR.
ce, maar hoor ecns eventje , die staat
nog te denken. Nittel stoor je niks aan hem hoor.. .
hij heeft altijd zooi ets, een ander het plezier bederve .. .
Hier, ik ge f me zegen. Ik geef je mijn dochter .. .

v. D. KOOY.Ja, maar, jeweetniet wat ikzC:'ggen wou,
ik wou.
MEVR. Dat komt nou allemaal van 't \\'andele, nee
maar jij bent een goeie, ze wànd Ie niet met mekaar
in Indië, hoe ZOllC ze nou anders trollwe, als ze
nooit wàndele ginge. Dat is nou van 't wàndele,
zie je! Hoor je dat, Schuit, jullie met je breedheid
van pvattinge, nou zal ik eens breed van opvattingen wezen ... hier kindere ... neme jullie mekaar...
breed of niet breed. Nittel, ik geef jou mijn dochter ... en hij ... hij. hij heeft er niet' mee te maken,
hij zei daarstraks nog, dal het zijn dochter niet
was, en nou wou dil! complimente make'~ Wacht
He, wij moete strakkies nog een onderhoud hebbe
same, we zijn nog niet klaar ....
D. KOOY. Wij? (s hrikt) Wij? .. Ja, ja, maar
je \ eet niet wat ik zeggen wou, ik wou direct al
mijn toestemming geven, alleen wou ik zeggen, daar
moet ik eer t eens met me vrouw over praten! Met
me vrouw!

V. WIELANDT. Pèrdon... maar moet ik daar nu
zoo maar bij staan.

MEVR. (ironisch) Welnee, meneer Van Wielandt ,
je kan der bij gaan zitten ook, hoor, daar, neem een
stoel! Neem er je gemak van, we zijn hi r breed
van opvattingen. Je ken doen en laten,wat je wil. ..
(draait hem den rug loe). Nittel! Nittel ... (breidt
haar armen uit). Kom in mijn armen... geef je
schoonmoeder een zoen .. . (omhelzeIl elkaar).
V. WIELANDT. Nee, maar, ... (ironisch) dal heb je
patent in orde gekregen, Nittel en dat was heel goed,
dat doe ik je niet na ... ik gun het je. Ik groet het
gezelschap, ik ben blij dat ik dààraan ontkomen ben.
Ik groet het gezelschap ... ik ben blij .. , ben blij ...
geef je schoonmoeder nóg een zoen ... ahi!
NITTEL. (ironisch) Dag meneer Van Wielandt. ..
SCH IT (jamiljaar met de hand lVuivend). Bonjour,
bonjour en goeie reis.

MEVR. We zulle ons voor hèm uit ons humeur
make!. .. D druive zijne zuur, hij heb liever een
sarong aan een spijker.
Bonjour hoor, bonjour. ..
fataal geval. .. dag Henderik! Pikie, pikie lekas!

v. WIELANDT. (àf).

TIENDE TOONEEL.

V.

MEVR. Hou je smoessIes maar voor je, die ken ik.

Vorigell, zonder Vall Wielalld/.
(Ziet IIaar de beide kinderen, die elkaar kussen).
Wàt een land, wat een lànd, zoo maar ineens moeder,
en voor je drie kent tellen schoonmoeder ook.

-

118

Volgend jaar mis chien nog grootmoeder I Nee,
bloos maar niet hoor kind ... Dirk, Dirk, wie zou
dat nou oo it !l ebbe kcnne denke ... Had je me dat
nict vijftien jaar eerder k l1ne vertelIe. . . Dàt zal ik
je nooit ve rgeve, dat je... je... me kind vijftien
jare onthouwe heb . . .

v. D. Kooy. Di e Hollandsche begrippen, ik wist
niet. .. ik dacht dat 't. .. je dood zou zij n.
MEVR. God wat een kerel, ... me dood! lets wat
jr lèven is. Een kind hebbe ... Nee maar, wat hebbe
jullie in In die' nou toch voor begrippe (il/niger). En
ZOO'!1 lief kind ... he (zoeMer) 0, ik h b direct gedacht,
toen ik er zag ... aan wie doet ze me toch denke,
't Was aan jou ... (zien beide naar Trude, die in de
armen van Mlte/ slaaf) di neus. .. die oogen . . .
wie zou nou geloofd hebbe, dat jij ... jij zoo'n li ve
dochter had.. . (ziet Schuit alleen staan). Go ie
beste Schuit, nee, jij ken 't ni t helpen! Stakkert,
sta je daar nou heelel11aal alleen?
SCHUIT. Ik, ik b n kinderloos ... heelemaal kinder1
00.

MEVR. (gaaf op hem toe) Jij, jij krijgt ook een
zoen, omdat je veertien dagcn vader geweest ben ...
hier, (neemt zijn hoofd tusschen de hanJen. draait
zich ineens 1'01 wa/ginl{ af) Och, gototogot. docrejan I Doere jan ... raah. je die lucht dan nooit kwijl. ..
Nee, nee, ik zal jou wel zo nen ... al je eens gèèn
doere-jan geg ten hebt of als ik meer In disch ben ...

TR DE. (kusf Schuit). Beste, goeie ouwe
( eiwit I'eegt zicll de oogen).

elllIit

MEVR. Me docht r! Vrouw van een suikerlord ...
Suikerfrellie (loopt trots heen en weer, ineens :) Maar
dan ben ik ook uik rfreu le, dat spreekt vanz Ir. Ik
ben de sch onll1oeder van een Suikerlord .. ik ook
Suikerfreule ! (statig) Suikerfreule. Wat een land, wat
een mMi land! M aar. " maar... ja da's waar ook ...

al

ELECTR. DRUKKERIJ

al

Ia

VISSER •

co.

WIiLTEVREDEN

la

BOEKH"'N~EL